Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Radomiu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 czerwca 2023 roku

Sąd Rejonowy w Radomiu I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodnicząca: asesor sądowy Magdalena Mital

Protokolant: Dorota Szymczak

po rozpoznaniu w dniu 12 czerwca 2023 roku w Radomiu na rozprawie sprawy

z powództwa (...) spółki akcyjnej z siedzibą w B.

przeciwko A. W.

o zapłatę

I  zasądza od pozwanej A. W. na rzecz powódki (...) spółki akcyjnej z siedzibą w B. kwotę 8.237,19 zł (osiem tysięcy dwieście trzydzieści siedem złotych dziewiętnaście groszy) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 3 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty,

II  oddala powództwo w pozostałej części;

III  zasądza od pozwanej A. W. na rzecz powódki (...) spółki akcyjnej z siedzibą w B. kwotę 2.317 zł (dwa tysiące trzysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 1744/22 upr

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 27 października 2022 roku (data nadania w urzędzie pocztowym –
k. 14) (...) S.A. z siedzibą w W., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata (pełnomocnictwo – k. 13), wniosła
o zasądzenie od A. W. kwoty 8.237,19 zł wraz z umownymi odsetkami za opóźnienie równymi dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 3 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawnienia się orzeczenia.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że A. W. zobowiązała się poprzez podpisanie weksla dnia 21 grudnia 2021 do zapłaty w dniu 2 sierpnia 2022 roku kwoty wskazanej na wekslu w wysokości 8.497,19 zł. Weksel został wystawiony przez pozwaną
na zabezpieczenie zwrotu całego zadłużenia z tytułu pożyczki udzielonej przez powódkę
na podstawie umowy pożyczki gotówkowej nr (...) z dnia 21 grudnia 2021 roku.
Na dochodzoną pozwem należność składa się: suma pozostałych do zapłaty rat pożyczki oraz należne maksymalne odsetki za opóźnienie liczone zgodnie z art. 481 § 2 kc za każdy dzień opóźnienie w płatności każdej z rat. Pozwana podpisując własnoręcznie kalendarz spłat, znała doskonale wysokość swojego zobowiązania i termin spłaty. Granice wypełnienia weksla określa deklaracja wekslowa załączona do niniejszego pozwu, którą pozwana również podpisała (pozew – k. 3-3v).

W odpowiedzi na pozew z dnia 21 lutego 2023 roku (data nadania w urzędzie pocztowym – k. 101a) pozwana, reprezentowana w sprawie przez pełnomocnika w osobie adwokata (pełnomocnictwo – k. 32), wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz
o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości podwójnej stawki minimalnej wraz z należnymi odsetkami. Pozwana zakwestionowała powództwo co do zasady i co do wysokości. Podniosła, że weksel został wypełniony niezgodnie z deklaracją wekslową, jak również zaprzeczyła, aby powódka posiadała legitymację do wypełnienia weksla. Wskazała,
że powódka przedłożyła treść przedmiotowej umowy pożyczki gotówkowej, jednak nie wykazała, aby kwota pożyczki faktycznie została wypłacona. Nadto, nie wskazała, co składa się na dochodzoną pozwem kwotę. Zdaniem pozwanej, powódka nie wypowiedziała skutecznie umowy pożyczki i nie zawiadomiła pozwanej o wypełnieniu weksla. Nadto, nie wezwała jej w sposób prawidłowy do wykupu weksla. Tym samym, z ostrożności podniosła zarzut niewymagalności roszczenia wekslowego. Zarzuciła, że postanowienia umowy określające jej koszty, w szczególności ustalające nadmierne koszty kredytu są nieważne jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Podniosła również, że postanowienia umowy dotyczące jej kosztów nie były z pozwaną jako konsumentem indywidualnie uzgadniane,
a zatem nie wiążą jej zgodnie z treścią art. 385 ¹ kc i są wobec niej bezskuteczne. Zakwestionowała zasadność obciążenia pozwanej kosztami dodatkowej usługi (...). Postanowienia te są również sprzeczne z dobrymi obyczajami w rozumieniu art. 385 ² kc. Zdaniem pozwanej, w okolicznościach niniejszej sprawy zasadne staje się zastosowanie tzw. sankcji kredytu darmowego, która powstaje z mocy prawa i nie zachodzi konieczność składania odrębnego oświadczenia w tym zakresie. Nadto, powódka w żaden sposób nie dowiodła, by pożyczkodawca przeprowadził weryfikację zdolności kredytowej pożyczkobiorcy. W konsekwencji, w niniejszej sprawie zastosowanie znajduje art. 5 ustawy
z dnia 30 maja 2014 roku o prawach konsumenta (odpowiedź na pozew – k. 24-31).

W piśmie z dnia 13 marca 2023 roku (data nadania) powódka podtrzymała powództwo w całości i obszernie odniosła się do zarzutów pozwanej z powołaniem się na liczne orzecznictwo (pismo – k. 108 – 112).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 21 grudnia 2021 roku doszło do zawarcia umowy pożyczki gotówkowej nr (...) pomiędzy A. W. a (...) S.A. z siedzibą w W.
na kwotę 4.000 zł, przy czym całkowita kwota pożyczki, czyli suma udostępnionego kapitału oraz odsetki i pozaodsetkowe koszty kredytu, wyniosła 9.360 zł. Kwotę 4.000 zł pożyczkodawca przelał na wskazane przez pozwaną konto. Pożyczka została udzielona
na okres 36 miesięcy (okres kredytowania) z ratą miesięczną w wysokości 260 zł, zgodnie
z harmonogramem stanowiącym załącznik do umowy pożyczki. Określono, że roczna stopa oprocentowania wynosi 10,44%. W związku z udzieleniem pożyczki pozwana zobowiązała się ponieść następujące koszty: opłatę przygotowawczą 340 zł, koszt prowizji pośrednika finansowego 187 zł, wynagrodzenie prowizyjne pożyczkodawcy w wysokości 3.473 zł. Całkowity koszt pożyczki wynosił więc 5.360 zł, natomiast całkowita kwota do zapłaty, do której zwrotu zobowiązała się pozwana to 9.360 zł.

Strony ustaliły też, że pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę, między innymi
w przypadku, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania. Termin wypowiedzenia wynosił 30 dni i jego upływ skutkować miał postawieniem w stan natychmiastowej wymagalności należnej pożyczkodawcy całkowitej kwoty do zapłaty (ust. 8 umowy pożyczki).

Jako prawne zabezpieczenia spłaty kwot należnych pożyczkodawcy strony ustaliły między innymi weksel własny in blanco na zlecenie, stanowiący załącznik nr 2 do umowy, wraz z deklaracją wekslową, stanowiącą załącznik nr 3 do umowy. Ponadto ustalono,
że pożyczkodawca będzie uprawniony wypełnić weksel in blanco na zasadach określonych
w deklaracji wekslowej w przypadku, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapały zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania, a także w terminie 14 dni od wypowiedzenia umowy (umowa pożyczki – k. 4-4v, 7-8v; harmonogram spłat – k. 9; formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego – k. 113-117; wniosek o udzielenie pożyczki konsumenckiej – k. 118-120; załącznik nr 1 do umowy – k. 131-131v).

W dniu 21 grudnia 2021 roku A. W. wystawiła i przekazała pożyczkodawcy weksel in blanco oraz złożyła deklarację wekslową. A. W. upoważniła (...) S.A. do wypełnienia weksla, w szczególności do wpisania domicyliatu
i wypełnienia weksla na sumę odpowiadającą zadłużeniu wobec (...) S.A. łącznie z kosztami postępowania sądowego (deklaracja wekslowa – k. 11, kopia weksla – k. 6, oryginał weksla zdeponowano w depozycie sądowym).

Pozwana pierwszą ratę uregulowała w terminie w należnej wysokości. Kolejne raty spłaciła po terminie tj. w dniach: 15 marca 2022 roku w kwocie 260 zł, 11 kwietnia 2022 roku w kwocie 260 zł, 13 czerwca 2022 roku w kwocie 100 zł, 13 lipca 2022 roku w kwocie 260 zł. Łączna suma wpłat pozwanej to kwota 1.140 zł. Począwszy od szóstej raty, za lipiec 2022 r., pozwana praktycznie zaprzestała spłaty zadłużenia (zestawienie wpłat – k. 124, okoliczności niezakwestionowane przez stronę pozwaną).

W związku z tym powód skierował do pozwanej na jej adres wskazany w umowie pożyczki w dniu 2 czerwca 2022 roku ostateczne wezwanie do zapłaty, wskazując
na zaległość w kwocie 520 zł z tytułu braku spłaty dwóch zaległych rat pożyczki, wymagalnych w dniach 1 maja 2022 roku i 1 czerwca 2022 roku i z terminem zapłaty wynoszącym 7 dni od daty otrzymania pisma oraz pouczeniem o konsekwencji braku zapłaty w postaci wypowiedzenia umowy i natychmiastowej wymagalności wszystkich zobowiązań
z umowy. Wezwanie to zostało doręczone pozwanej w dniu 8 czerwca 2022 roku (ostateczne wezwanie do zapłaty – k.127; wydruk ze strony śledzenie przesyłek – k. 128).

Wobec bezskuteczności powyższego wezwania pismem z dnia 4 lipca 2022 roku powód wypowiedział przedmiotową umowę z zachowaniem terminu 30 dni i wezwał do wykupu weksla również w terminie 30 dni. Wskazano, że zadłużenie na dzień wystawienia pisma wynosi 8.497,19 zł, w tym kwota niespłaconej pożyczki w wysokości 8.480 zł i odsetki umowne z tytułu braku spłaty rat w terminie w wysokości 17,19 zł. Wypowiedzenie zostało doręczone pozwanej w dniu 8 lipca 2022 roku pod adresem wskazanym przez nią w umowie pożyczki (wypowiedzenie – k. 129; wydruk ze strony śledzenie przesyłek – k. 130).

Z uwagi na upływ terminu 7 dni od doręczenia pozwanej ostatecznego wezwania do zapłaty oraz upływ 30 dni od złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy i wezwaniu do wykupu weksla powódka wypełniła weksel na kwotę 8.497,19 zł, wskazując termin zapłaty 2 sierpnia 2022 roku i miejsce zapłaty B. (deklaracja wekslowa – 11, kopia weksla – k. 6, oryginał weksla zdeponowano w depozycie sądowym).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, a w szczególności na podstawie dołączonych do sprawy dokumentów prywatnych. Prawdziwość i wiarygodność powołanych dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu ani pod względem formalnym ani merytorycznym.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Wystawienie weksla gwarancyjnego in blanco ma na celu zabezpieczenie zobowiązania ze stosunku cywilnoprawnego (podstawowego) i skutkuje tym, że dłużnik stosunku podstawowego, podpisując blankiet wekslowy upoważnia wierzyciela do wypełnienia go stosownie do wyników obrachunku podstawowego stosunku prawnego. Pomiędzy zobowiązaniem wynikającym z weksla gwarancyjnego, a zobowiązaniem ze stosunku podstawowego istnieje łączność wyrażająca się w tym, że zaspokojenie jednego zobowiązania powoduje wygaśnięcie drugiego oraz, że bezpodstawność roszczenia cywilnoprawnego pociąga za sobą bezpodstawność roszczenia opartego na wekslu.
W związku z powyższym przyjęło się w orzecznictwie, że w zarzutach od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym dłużnik (pozwany) może podnieść zarzut niewłaściwego wypełnienia weksla w związku z brakiem aktualizacji roszczenia cywilnoprawnego, co skutkuje przeniesieniem sporu z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego na ogólną płaszczyznę stosunku prawa cywilnego ( vide: uchwała Sądu Najwyższego z 7 stycznia 1967 roku w sprawie III CZP 19/66, OSNC 1968/5/79; wyrok Sądu Najwyższego z 14 marca 1997 roku w sprawie I CKN 48/97, OSNC 1997/9/124, czy wyrok Sądu Najwyższego z 20 czerwca 2008 roku, IV CSK 65/08, Lex nr 453032).

W niniejszej sprawie żądanie pozwu oparte jest na zobowiązaniu wekslowym.

Strona powodowa przedłożyła weksel, który zdaniem Sądu zawiera wszystkie ustawowe elementy weksla. Z kolei pozwana podniosła w zarzutach od wydanego nakazu zapłaty zarówno zarzut wypełnienia weksla niezgodnie z deklaracją wekslową, jak i szereg zarzutów ze stosunku podstawowego – umowy pożyczki na zabezpieczenie której weksel był wystawiony. Z tego względu, przedmiotem badania Sądu w dalszej kolejności była treść stosunku podstawowego łączącego strony.

Zgodnie z art. 10 ustawy – Prawo wekslowe (tekst jednolity – Dz. U. z 2022 roku, pok. 282) jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie
z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa. Z treści ww. przepisu wynika, że ważność weksla wystawionego in blanco nie jest uzależniona od istnienia deklaracji wekslowej. Zatem zarówno brak deklaracji wekslowej, jak i niezgodne z deklaracją wypełnienie weksla in blanco nie ma wpływu na istnienie, czy zakres odpowiedzialności wekslowej.

Ciężar dowodzenia wypełnienia weksla in blanco niezgodnie z deklaracją wekslową spoczywał na pozwanej. Stosownie bowiem do art. 6 kc ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Zadaniem wierzyciela wekslowego dochodzącego zapłaty sumy wekslowej jest w istocie wykazanie istnienia ważnego zobowiązania wekslowego, tj. istnienia weksla, zawierającego wszystkie elementy przewidziane ustawą Prawo wekslowe. Na pozwanej natomiast ciążył obowiązek wykazania, że weksel ten został wystawiony niezgodnie z porozumieniem wekslowym. Powyższe stanowisko wyrażone zostało wielokrotnie w orzecznictwie, m.in. w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 17 lutego 2016 roku (I ACa 1207/15, LEX nr 2005585 ), gdzie wskazano, że „podniesienie przez dłużnika wekslowego zarzutów ze stosunku podstawowego (porozumienia wekslowego) nie powoduje utraty przez posiadacza weksla formalnej
i materialnej legitymacji wekslowej. W dalszym ciągu zatem to na dłużniku wekslowym ciąży obowiązek udowodnienia, że weksel został wypełniony niezgodnie z zawartym porozumieniem (art. 6 kc). Nie ma podstaw, aby ciężar dowodzenia okoliczności ze stosunku podstawowego, uzasadniający uzupełnienie weksla przerzucać na wierzyciela wekslowego". Podobne stanowisko wyraził Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 29 czerwca 2016 roku (I ACa 115/16, LEX nr 2174793) zaznaczając, że „wobec istnienia stosunku wekslowego, stosownie do art. 10 i 17 Prawa wekslowego, to na pozwanych spoczywał ciężar wykazania, iż poręczony przez nich weksel in blanco został wypełniony niezgodnie
z deklaracją wekslową (art. 6 kc)".

Przedstawiony przez powódkę weksel wraz z deklaracją wekslową spełnia wymogi,
o których mowa w art. 101 pkt 1-7 ustawy – Prawo wekslowe, a zatem zawiera nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, przyrzeczenie bezwarunkowej zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej (kwoty 8.497,19 zł), zawiera wskazanie terminu płatności (tj. 2 sierpnia 2022 roku), miejsce płatności (B.), określenie podmiotu, na rzecz którego lub
na którego zlecenie zapłata ma być dokonana (tj. (...) S.A. z siedzibą ul. (...) w W.), datę i miejsce wystawienia weksla (B., 21 grudnia 2021 roku), czytelny podpis wystawcy weksla (A. W.). Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że weksel spełnia wymogi formalne prawa wekslowego.

Odnosząc się do samej treści weksla, wskazać trzeba, że kwota niespłaconej pożyczki wpisana tamże przez stronę powodową, tj. 8.237,19 zł wynika wprost z harmonogramu spłat dokonywanych przez pozwaną. Przed wypełnieniem weksla pozwana uiściła zadłużenie wynikające z umowy pożyczki w łącznej wysokości 1.140 zł. Kwota 8.237,19 zł wskazana została w wypowiedzeniu umowy pożyczki jako suma kwot: 8.220 zł niespłaconej pożyczki oraz 17,19 zł tytułem odsetek umownych. Kwota 8. 237,19 zł to kwota pozostała do spłaty po uiszczeniu przez pozwaną jedynie kilku rat (9.360 zł niespłaconego kapitału z odsetkami – 1.140 zł = 8.220 zł). Z kolei kwota 17,19 zł wskazana w wypowiedzeniu i wpisana na wekslu stanowi odsetki umowne dzienne, obliczone na podstawie pkt 4.1 postanowień umowy, zgodnie z którym pożyczkodawca nalicza odsetki za opóźnienie za każdy dzień opóźnienia
w wysokości rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego równej stopie odsetek maksymalnych za opóźnienie. Prawidłowości wyliczeń odsetek pozwana skutecznie nie zakwestionowała. Powyższe prowadzi do wniosku, że w tym zakresie weksel został wypełniony prawidłowo i odpowiada realnej wysokości zadłużenia pozwanej. Sumując powyższe, stwierdzić należy, że oprócz kwoty 8.220 zł, stanowiącej całkowitą kwotę do spłaty wynikającą wprost z umowy pożyczki, pozwana w związku z nieterminową spłatą winna uiścić również kwotę 17,19 zł wynikającą z pkt 4.1 umowy pożyczki.

W ocenie Sądu, z zebranego materiału dowodowego wynika, że weksel został należycie wypełniony, w szczególności został wypełniony zgodnie z porozumieniem wekslowym zawartym w pisemnej deklaracji wekslowej. Dołączony do pozwu weksel in blanco
z klauzulą „nie na zlecenie” wystawiony został i podpisany przez pozwaną jako weksel gwarancyjny zabezpieczający umowę pożyczki gotówkowej, którą pozwana podpisała ze stroną powodową jako pożyczkodawcą. W umowie pożyczki pozwana zobowiązała się do zapłaty na rzecz pożyczkodawcy kwoty 9.360 zł – całkowitej kwoty do zapłaty. Na kwotę zobowiązania składała się kwota udzielonej pożyczki w wysokości 4.000 zł, opłata przygotowawcza – 340 zł, prowizja pośrednika finansowego – 187 zł, prowizja pożyczkodawcy – 3.473 zł. Kwota zobowiązania miała zostać spłacona w 36 ratach po 260 zł do dnia 1. każdego miesiąca począwszy od lutego 2022 roku – co wynika z treści umowy (pkt 2.1) a także harmonogramu spłat stanowiącego jej integralną część, gdyż kwota zobowiązania stanowi sumę rat w nim wyszczególnionych. Strona powodowa dokonała potrącenia z kwoty udzielonej pożyczki opłaty przygotowawczej, wynagrodzenia prowizyjnego, na które pożyczkobiorca uzyskał skredytowanie. Doliczone do kwoty udzielonej pożyczki wynagrodzenie za udzielenie pożyczki stanowiło umowne wynagrodzenie za możliwość skorzystania przez pożyczkobiorcę ze środków finansowych pożyczkodawcy przez okres,
w jakim pożyczkobiorca ma prawo dysponować środkami pieniężnymi pożyczkodawcy, tj.
w przypadku umowy z pozwaną – przez okres 36 miesięcy.

Wysokość odsetek stanowiących wynagrodzenie umowne z tytułu pożyczki mieściła się w ramach maksymalnej wysokości odsetek określonej w art. 359 § 2 ¹ kc, które nie mogą przekraczać w stosunku rocznym dwukrotności wysokości odsetek ustawowych. Wynagrodzenie obliczone było za czas, na który została zawarta umowa, od całkowitej kwoty pożyczki (określonej w tabeli – cz. B umowy pożyczki – dane dotyczące umowy pożyczki) tj. środków pieniężnych przelanych pożyczkobiorcy na konto zgodnie z pkt 1.3 (a) umowy.

W związku z powyższym, analiza zestawienia wpłat pozwanej przedłożonego przez powódkę prowadzi do konkluzji, że strona powodowa wypełniła obowiązek udowodnienia zarówno istnienia porozumienia wekslowego oraz jego treści, a to w zakresie kwoty niespłaconej pożyczki oraz umownych odsetek dziennych, jak i częściowego spełnienia świadczenia przez pozwaną, wynikającego z umowy pożyczki.

Powódka, zgodnie z deklaracją wekslową i umową pożyczki, mogła wypełnić weksel jedynie po uprzednim wezwaniu pozwanej do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od doręczenia wezwania. Wskazany obowiązek powódki w zakresie wezwania pozwanej do uregulowania zaległości przed wypełnieniem weksla stanowił warunek niezbędny dla wykazania poprawności wypełnienia weksla. Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego strony ustaliły, zgodnie z pkt 8.1 umowy, że jeżeli pożyczkobiorca nie zapłaci w terminach określonych w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności, pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę, po uprzednim wezwaniu do zapłaty zaległych rat pożyczki w terminie 7 dni. Pozwana zaprzestała regularnej spłaty rat pożyczki, tym samym zalegała z zapłatą rat wymagalnych w dniu 1 maja 2022 roku i 1 czerwca 2022 roku. Strona powodowa, pismem z dnia 2 czerwca 2022 roku, wezwała pozwaną do spłaty zaległości, wyznaczając 7-dniowy termin do zapłaty pod rygorem wypowiedzenia pożyczki. Pismo zostało wysłane na adres pozwanej podany w umowie za pośrednictwem publicznego operatora pocztowego Poczta Polska S.A. listem poleconym. Wobec bezskuteczności wezwania, na podstawie pkt 8.1 umowy, pismem z dnia 4 lipca 2022 roku zatytułowanym „wypowiedzenie umowy pożyczki wraz z wezwaniem do wykupu weksla” strona powodowa postawiła pożyczkę w stan wymagalności i naliczyła z tego powodu kwoty przewidziane
w umowie. Pismo został wysłane na adres pozwanej podany w umowie za pośrednictwem publicznego operatora pocztowego Poczta Polska S.A. listem poleconym i odebrane przez pozwaną w dniu 8 lipca 2022 roku (k. 130).

Postanowienia umowne zostały więc i w tym zakresie prawidłowo zrealizowane przez stronę powodową. Wskazać należy, że Sąd zwrócił się do strony powodowej o przedłożenie tych dokumentów na wyraźny wniosek pozwanej z odpowiedzi na pozew. Po przedłożeniu dokumentów przez stronę powodową, strona pozwana nie zakwestionowała tychże dowodów, a mało tego – nawet się do nich nie odniosła.

Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, stosunkiem podstawowym w niniejszej sprawie jest umowa pożyczki. Wobec zakwestionowania legitymacji czynnej strony powodowej, powódka przedstawiła pełnomocnictwo dla pośrednika finansowego B. K. do zawierania przez nią umów w imieniu powódki (k. 126). Skuteczności udzielonego pełnomocnika strona pozwana już nie kwestionowała, a więc uznać należało prawidłowość legitymacji czynnej po stronie (...) S.A. z siedzibą
w W..

Zgodnie z art. 720 kc przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Za udzielenie pożyczki strony mogą przewidzieć wynagrodzenie pożyczkodawcy, np. w formie odsetek od kapitału. Istotą umowy pożyczki gotówkowej jest zatem wręczenie pożyczkobiorcy określonej sumy pieniężnej
z zobowiązaniem do zwrotu tej kwoty powiększonej (ewentualnie) o wynagrodzenie pożyczkodawcy.

Pozwana A. W. w odpowiedzi na pozew podnosiła zarzut nieudowodnienia roszczenia, co do zasady i co do wysokości, a także zarzut zastosowania niedozwolonych klauzul umownych w zakresie postanowień umowy dotyczących kosztów pożyczki.

Jak już zostało wyżej wskazane, zgodnie z art. 6 kc ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne, stosownie zaś do art. 232 kpc strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Ciężar dowodu wiąże się z obowiązkiem twierdzenia i obowiązkiem dowodzenia tych wszystkich okoliczności, które mogą być stosownie do przepisu art. 227 kpc przedmiotem dowodu, w szczególności tych, które są w sprawie sporne. Należy mieć
na względzie, iż ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza określonym faktom. Co jest o tyle zrozumiałe, iż nie sposób obciążać określonej strony ciężarem dowodzenia wystąpienia okoliczności negatywnych (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2010 roku w sprawie II CSK 449/09, LEX nr 656464). Rolą powódki było więc wykazanie w niniejszym postępowaniu, że pomiędzy powódką a pozwaną doszło do zawarcia umowy o określonej treści, jak również, że należność dochodzona
w niniejszej sprawie wynika z tej umowy.

W ocenie Sądu, materiał dowodowy zgromadzony w sprawie pozwala na uznanie,
że strona powodowa dostatecznie wykazała, że między powódką a pozwaną została skutecznie zawarta umowa pożyczki z dnia 21 grudnia 2021 roku. Dokumenty przedłożone przez powódkę, z których wynika dochodzona kwota miały charakter dokumentów prywatnych i w takim zakresie, w jakim ich prawdziwość nie została skutecznie podważona, zawarte w nich oświadczenia zostały uznane za zgodne z prawdą. Dodać w tym miejscu należy, że samo zakwestionowanie przez pozwaną zawarcia umowy, bez powołania żadnych okoliczności obalających przedłożone przez powoda dokumenty, uznać należało za absolutnie nieskuteczne. Strona pozwana całe swoje stanowisko w odpowiedzi na pozew oparła o szereg zarzutów bez odniesienia do stanu faktycznego konkretnej sprawy. Strona pozwana owszem kwestionowała wiele okoliczności, ale posługując się jedynie swoimi twierdzeniami w żaden sposób konkretnie nie zestawiła ich z dokumentami dołączonymi do pozwu. Znamienne jest to, że strona pozwana zakwestionowała doliczenie opłaty za usługę (...), która to usługa w innych umowach strony powodowej rzeczywiście występuje, ale w tej konkretnej umowie – nie. Prowadzi to do wniosku, że strona pozwana używała argumentów natury ogólnej, a nie odnosiła się do konkretnych dokumentów stanowiących materiał dowodowy tej konkretnej sprawy. Kontradyktoryjność procesu cywilnego polega na tym, że strona powodowa wywodzi swoje twierdzenia i przedstawia dowody na ich poparcie, zaś strona pozwana zwalcza te twierdzenia, przedstawiając dowody własne. W sprawie niniejszej pozwana – reprezentowana wszakże przez profesjonalnego pełnomocnika – do zwalczania twierdzeń i dowodów powódki użyła wyłącznie swoich sztampowych twierdzeń, pozostawiając de facto swoje zarzuty bez poparcia w konkretnych dowodach zgromadzonych w aktach sprawy.

A. W. podważała dochodzone pozwem roszczenie, twierdząc, że bezprawnie naliczona została prowizja. O ile jednak strona powodowa przedstawiła dowód z powołanych wyżej w uzasadnieniu dokumentów, na okoliczność prawdziwości twierdzeń uzasadniających roszczenia pozwu, o tyle pozwana żadnych kontrdowodów nie przedstawiła, poprzestając jedynie na zaprzeczeniu zasadności roszczenia. Twierdzenia pozwanej ograniczają się
w zasadzie jedynie do wskazania, że nie zgadza się z żądaniem pozwu. Zarzuty pozwanej odnośnie do wadliwości naliczonych kosztów i opłat są gołosłowne. Pozwana, kwestionując wyliczenia dokonane przez powódkę, powinna wykazać inicjatywę dowodową, że wyliczenia te zastały dokonane wadliwie.

Należy podkreślić, że roszczenie dochodzone w sprawie niniejszej swoje źródło znajduje w umowie pożyczki, która w sposób jasny statuuje obowiązki stron, w tym
w szczególności obowiązek strony pozwanej do zwrotu kwoty kapitału, prowizji i odsetek
w ściśle określonej kwocie i w skonkretyzowanych terminach. Nie można zatem mieć wątpliwości co do istnienia samego zobowiązania, a tym samym i roszczenia powódki do spełnienia świadczenia, będącego treścią tegoż zobowiązania.

Reasumując w ocenie Sądu strona powodowa – zgodnie ze spoczywającym na niej ciężarem dowodu wynikającym z art. 6 kc i art. 232 zd. 1 kpc – wykazała istnienie
i wysokość zadłużenia pozwanej zarówno co do kwoty głównej jak i odsetek, a jednocześnie pozwana nie przedstawiła na tą okoliczność przeciwdowodu, który podważałby wyliczenia strony powodowej.

Pozwana A. W. umowę pożyczki zawarła jako konsument
w rozumieniu definicji wyrażonej w art. 22 ¹ kc. Umowę stron należy zatem analizować
w kontekście przepisów ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 126, poz. 715 z późn. zm.). Należy bowiem wskazać, że stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Ustęp 2 pkt 1 tego przepisu precyzuje natomiast, że za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności, m.in. umowę pożyczki.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 10 ustawy o kredycie konsumenckim kredytodawca lub pośrednik kredytowy przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki jest zobowiązany podać konsumentowi, na trwałym nośniku, w czasie umożliwiającym zapoznanie się z tymi informacjami w odpowiednich przypadkach, informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności
o odsetkach, prowizjach, marżach, opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie z instrumentów płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie.

Ustawa wprowadza definicję całkowitej kwoty kredytu (art. 5 pkt 7). Jest to maksymalna kwota wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy
o kredyt, a w przypadku umów, dla których nie przewidziano tej maksymalnej kwoty, suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt. W niniejszej sprawie jest to kwota 4.000 zł.

Całkowity koszt kredytu (art. 5 pkt 6) to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych,
w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach. Koszty, o których mowa powyżej, stanowią pozaodsetkowe koszty kredytu – w rozumieniu art. 5 ust. 6a ustawy. Całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta to suma całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu (art. 5 pkt 8).

Zgodnie z art. 36a ust. 1 ustawy maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu oblicza się według wzoru:

w którym poszczególne symbole oznaczają:

(...) maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu,

K - całkowitą kwotę kredytu,

n - okres spłaty wyrażony w dniach,

R - liczbę dni w roku.

P. koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu (ust. 2). P. koszty kredytu wynikające z umowy
o kredyt konsumencki nie należą się w części przekraczającej maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu obliczone w sposób określony w ust. 1 lub całkowitą kwotę kredytu (ust. 3).

Wskazać należy, że dyspozycja przepisu art. 36a obejmuje umowy zawarte od dnia 11 marca 2016 roku, bowiem ograniczenia w wysokości kosztów kredytu konsumenckiego zostały wprowadzone ustawą o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym
i niektórych innych ustaw z dnia 5 sierpnia 2015 roku (Dz.U. z 2015 roku, poz. 1357),
a przepisy w tym zakresie zaczęły obowiązywać od 11 marca 2016 roku.

W niniejszej sprawie, w wyniku podstawienia do wzoru otrzymujemy następujący wynik.

(...) = (4.000 zł x 25%) + (4.000 zł x (...) x 30%) = 1.000 zł + 3.552 zł = 4.552 zł.

Z powyższego wynika, że w niniejszej sprawie pozaodsetkowe koszty kredytu wynikające z umowy (340 zł +187 zł +3.473 zł = 4.000 zł) nie przekraczają ani maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu, ani całkowitej kwoty kredytu.

Sąd nie znalazł też podstaw do uznania abuzywności postanowień umowy dotyczących pozaodsetkowych kosztów kredytu, czyli opłat. Przepis art. 385 ¹ kc stanowi,
że postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Pod pojęciem działania wbrew dobrym obyczajom kryje się wprowadzanie do umowy klauzul, które godzą w równowagę kontraktową stron takiego stosunku, natomiast przez rażące naruszenie interesów konsumenta rozumie się nieusprawiedliwioną dysproporcję – na niekorzyść konsumenta – praw
i obowiązków stron, wynikających z umowy ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2006 roku, I CSK 173/06, Lex nr 395247).

Umowa pożyczki łącząca strony przewidywała obowiązek uiszczenia przez pożyczkobiorcę prowizji za udzielenie pożyczki w kwocie 3.473 zł. Prowizja jest specyficznym rodzajem wynagrodzenia, pobieranym za pośrednictwo w zawieraniu umów. Nie ma przepisów, które zakazywałyby pobierania prowizji przy umowach pożyczki, co więcej - art. 5 pkt 6a ustawy o kredycie konsumenckim jednoznacznie dopuszcza możliwość pobierania prowizji i wszelkiego rodzaju opłat. W niniejszej sprawie ustalona wysokość prowizji nie przekraczała kwoty pozaodsetkowych kosztów kredytu wynikających z ustawy
o kredycie konsumenckim. Określenie przez ustawodawcę maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu jest to mechanizm służący wyważeniu interesów obu stron tego typu stosunków zobowiązaniowych. Bez argumentacji strony pozwanej, a za taką nie można przyjąć jedynie powołania kilkudziesięciu wyroków w podobnych sprawach bez odniesienia do konkretnego stosunku zobowiązaniowego z konkretnej sprawy, Sąd nie znalazł podstaw, by nie zastosować tego mechanizmu wprowadzonego przez ustawodawcę. Jak wynika
z umowy, w zamian za przekazanie pozwanej do dyspozycji określonej kwoty pieniężnej, pozwana zobowiązała się zwrócić przedmiotową kwotę powiększoną o należności uboczne, które zostały jasno i jednoznaczne wyszczególnione oraz wyjaśnione w umowie. Zawierając umowę pozwana potwierdziła fakt zapoznania się z warunkami umowy, w tym
z wszystkimi zapisami dotyczącymi kosztów dodatkowych i opłat przewidzianych
na wypadek niewywiązania się z zobowiązania w umówionym terminie. Innymi słowy, w chwili zawierania umowy pozwana znała wszystkie warunki umowy, w tym wszystkie koszty oraz miała możliwość swobodnego powzięcia decyzji i wyrażenia woli. Z tych też względów nie ma podstaw do przyjęcia omawianych zapisów umownych za klauzule niedozwolone
w rozmienieniu art. 385 ¹ kc.

Sąd podziela rozważania wyrażone przez Sąd Okręgowy w Radomiu w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 października 2018 roku w sprawie o sygn. akt IV Ca 258/18, z których wynika, że wartość prowizji została jasno określona w umowie pożyczki, zatem badanie jej pod kątem abuzywności, w chwili, kiedy obowiązuje już art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, jest wykluczone. W dniu zawarcia rzeczonej umowy obowiązywał już przepis określający maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu, czyli znowelizowany przepis art. 36a ukk. Koszty te w okresie 36 miesięcy nie przekroczyły kwoty 100% kredytu, co oznaczało, że w świetle art. 36a ust. 3 ukk były dopuszczalne. Ustawodawca przewidział,
że pozaodsetkowe koszty kredytu mogą być równe nawet 100% wartości udzielonego kapitału. W związku z czym skoro ustawodawca przewidział taką możliwość wprost
w obowiązujących przepisach prawa to brak jest podstaw do badania ich w zakresie abuzywności. Skoro pożyczkodawca prowadzi działalność gospodarczą polegająca
na udzielaniu pożyczek, to ponosi też i tego koszty, przykładowo: koszty weryfikacji pożyczkobiorcy, przygotowania umowy, zatrudnienia pracowników celem monitowania bieżącej spłaty umowy itp. Sąd nie kwestionuje uprawnienia pożyczkodawcy do pobierania od pożyczkobiorcy opłat za czynności związane z obsługą pożyczki.

Zastrzeżenie prowizji jako dodatkowego kosztu pożyczki, niezależnego od odsetek kapitałowych, jest nie tylko dopuszczalne w przypadku kredytów konsumenckich, udzielanych na podstawie przepisów ww. ustawy przez przedsiębiorców, ale także stanowi powszechnie akceptowalną praktykę rynkową, stosowaną nie tylko wśród instytucji pożyczkowych, ale także i innych instytucji sektora finansowego.

Pożyczkodawca niewątpliwie poniósł koszty związane z przygotowaniem umowy,
w tym gromadzeniem dokumentów, uruchomienia środków, nadto koszt obsługi, dostarczenia i podpisania umowy, koszty osobowe, administracyjne i marketingowe. Tym samym Sąd uznał za wiążące postanowienia umowne w zakresie dotyczącym żądanej prowizji. Dodatkowo udzielenie pożyczki przez przedsiębiorcę, który nie jest bankiem, niesie za sobą większe ryzyko jej niespłacenia niż udzielenie pożyczki czy kredytu przez bank. Oczywiście, nie może być tak, że pożyczkodawca na konsumentów ceduje całe ryzyko swojej działalności gospodarczej, ale z drugiej strony nie może być też i tak, że zrównuje się w skutkach udzielenie pożyczki w sposób „łatwiejszy” przez przedsiębiorców jak powódka,
z udzieleniem pożyczki „bezpieczniejszej” przez bank. Zdaniem Sądu temu wyrównaniu ryzyk służyć ma właśnie mechanizm wprowadzony przez ustawodawcę, czyli określenie maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu.

Końcowo odnieść należy się także do twierdzenia pozwanej, że pożyczkodawca nie przeprowadził weryfikacji jej zdolności kredytowej i wobec tego w sprawie „mógłby znaleźć zastosowanie art. 5 ustawy o prawach konsumenta”. Niemniej strona pozwana nie przedstawiła, w jaki sposób świadczenie pożyczki miałoby być niezamówione przez konsumenta (pozwaną) skoro zapłaciła ona część rat pożyczki, podpisała umowę pożyczki, czego nie kwestionowała. Zdaniem Sądu przepis art. 5 ustawy z dnia 30 maja 2014 roku
o prawach konsumenta (teskt jednolity – Dz.U. z 2020 roku, poz. 287) można stosować do niezamówionego świadczenia usług finansowych na rzecz konsumenta, o ile umowa między stronami miałaby zostać zawarta na odległość (za: E. M.-F., S. prawne świadczenia konsumentowi niezamówionych towarów lub usług [w:] Ustawa
o prawach konsumenta, red. D. K., M. N., T. S., W. 2015, s. 129–130).

Reasumując, do zapłaty przez pozwaną pozostawała kwota 8.237,19 zł. Pozwana dokonała wpłat na łączną kwotę 1.140 zł. Pozwana nie uregulowała raty za maj i czerwiec 2022 roku, co upoważniało powódkę do wypowiedzenia umowy stosownie do pkt 8.1. Pismo z wypowiedzeniem datowane na dzień 4 lipca 2022 roku zostało pozwanej skutecznie doręczone w dniu 8 lipca 2022 roku (k. 130).

Należy dodatkowo wskazać, że pozwana nie zaprzeczyła, iż po maju 2022 roku nie dokonywała spłat pożyczki. Zaktualizowała się zatem podstawa do wypowiedzenia umowy pożyczki.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd zasądził na rzecz powódki od pozwanej kwotę 8.237,19 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 3 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty w punkcie I (pierwszym) wyroku.

W punkcie II (drugim) wyroku Sąd oddalił powództwo tylko w części dotyczącej żądania zapłaty odsetek umownych w wysokości, gdyż obowiązek zapłaty tego rodzaju odsetek nie wynikał wprost z weksla, który – mimo analizy stosunku podstawowego – był podstawą orzeczenia w niniejszej sprawie.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu w punkcie III (trzecim) wyroku Sąd oparł na art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc. Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu strona przegrywająca sprawę zwraca przeciwnikowi na jego żądanie niezbędne do celowego dochodzenia praw koszty procesu. Zasądzone na rzecz strony powodowej koszty procesu
w kwocie 2.317 zł obejmują: opłatę od pozwu w wysokości 500 zł, opłatę skarbową od pełnomocnictwa 17 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika ustalone w oparciu o § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych – 1.800 zł. Sąd dodatkowo na podstawie art. 98 § 1 ¹ kpc orzekł o odsetkach ustawowych za opóźnienie od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu.

Zarządzenie: odpis wyroku z uzasadnieniem proszę doręczyć pełn. pozwanej.

07.07.2023 r. asesor sądowy Magdalena Mital