Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Radomiu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 listopada 2023 roku

Sąd Rejonowy w Radomiu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodnicząca: asesor sądowy Aleksandra Molga

Protokolant: Edyta Chaberek-Kowalczyk

po rozpoznaniu w dniu 27 października 2023 roku na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko S. S.

o zapłatę

1.  zasądza od S. S. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 7.410,82 zł (siedem tysięcy czterysta dziesięć złotych osiemdziesiąt dwa grosze) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24 marca 2023 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  zasądza od S. S. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 2.214 (dwa tysiące dwieście czternaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

asesor sądowy Aleksandra Molga

Sygn. akt I C 761/23 upr.

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 7 czerwca 2023 roku (data nadania pisma w placówce pocztowej) powódka (...) Spółka Akcyjna w W. wniosła o zasądzenie od pozwanego S. S. kwoty 7.410,82 zł wraz z umownymi odsetkami za opóźnienie w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 17 marca 2023 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że roszczenie dochodzone w sprawie powstało w związku z umową zawartą z konsumentem. Poprzez podpisanie weksla w dniu 4 kwietnia 2022 roku pozwany zobowiązał się do zapłaty w dniu 16 marca 2023 roku kwoty wskazanej na wekslu w wysokości 7.410,82 zł. W dniu 14 lutego 2023 roku powódka wezwała pozwanego do wykupu weksla, jednak pozwany nie wpłacił żadnej kwoty. Weksel został wystawiony na zabezpieczenie zadłużenia z tytułu pożyczki udzielonej pozwanemu na podstawie umowy pożyczki gotówkowej nr (...) z dnia 4 kwietnia 2022 roku. Na dochodzoną kwotę składała się suma pozostałych do zapłaty rat pożyczki i należne maksymalne odsetki za opóźnienie liczone zgodnie z art. 481§ 2 ¹ k.c. za każdy dzień opóźnienie w płatności każdej z rat (pozew k. 4-4v).

Zarządzeniem z dnia 3 sierpnia 2023 roku Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Radomiu stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym (zarządzenie k. 3).

W odpowiedzi na pozew pozwany S. S. wniósł o oddalenie powództwa w części ponad kwotę 5.680 złotych. W uzasadnieniu pozwany zarzucił, że brak jest dowodów na wykup weksla, wypowiedzenie umowy oraz na wezwanie go do wykupu weksla. Ponadto brak jest weksla w umowie pożyczki oraz oryginału deklaracji wekslowej. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany wskazał, że nie zgadza się z twierdzeniem powoda co do podpisania weksla z 4 kwietnia 2022 r. ani z wysokością żądanej przez powoda kwoty. Jego zdaniem, opłata za przygotowanie i zawarcie umowy (340 zł), prowizja pośrednika finansowego (230 zł), prowizja pożyczkodawcy (3.180 zł) oraz kwota pożyczki (3.750 zł) daje łączną kwotę 7.500 złotych. Pozwany dokonał 7 wpłat po 260 złotych, zatem wysokość dochodzonego roszczenia powinna stanowić kwotę 5.680 zł, a nie 7.410,82 zł. (odpowiedz na pozew k. 20-21v).

W piśmie z 5 października 2023 roku (data nadania pisma w placówce pocztowej) powódka podtrzymała twierdzenia, dowody i wnioski zgłoszone w pozwie. Przyznała, że pozwany dokonał wpłat w łącznej wysokości 1.820 zł. Do pisma załączona została kserokopia ostatecznego wezwania do zapłaty oraz kserokopia wypowiedzenia umowy pożyczki wraz z wezwaniem do wykupu weksla przesłane na adres pozwanego wskazany w umowie. Na obu kserokopiach znajduje się numer nadawczy przesyłki, który koreluje z dokumentem elektronicznym wygenerowanym z systemu Poczty Polskiej S.A. stanowiącym potwierdzenie nadania i odbioru przesyłki (pismo powódki wraz z załącznikami k. 31-43).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 1 kwietnia 2022 roku S. S. złożył wniosek do (...) Spółki Akcyjnej w W. o udzielenie pożyczki (dowód: wniosek k. 37-38). Załącznikiem do wniosku o numerze (...) z 1 kwietnia 2022 roku było podpisane przez pozwanego pismo, w którym zawarte zostało zestawienie proponowanych kwot składających się na prowizję pożyczkodawcy stanowiącą jeden z elementów całkowitego kosztu kredytu. Wskazano w nim, że pożyczkobiorca zobowiązany będzie do zapłaty kosztów udzielenia pożyczki, obejmujących m.in. prowizję pożyczkodawcy w wysokości 3.180 złotych w okresie kredytowania, która w całym zakresie przypada na umowę pożyczki i zostanie przeznaczona na koszty wskazane szczegółowo w punktach lit. a – h (dowód: załącznik do wniosku k. 39).

W dniu 4 kwietnia 2022 roku powódka jako pożyczkodawca i S. S. jako pożyczkobiorca zawarli umowę pożyczki gotówkowej nr (...). Kwota pożyczki gotówkowej wynosiła 7.500 złotych, na którą składały się:

- całkowita kwota pożyczki – suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów pożyczki, które pożyczkodawca udostępnił pożyczkobiorcy na podstawie umowy w wysokości 3.750 zł,

- kredytowane koszty pożyczki – kwota pieniężna wynosząca 3.750 zł, która była przeznaczona na zapłatę kosztów należnych w dniu zawarcia umowy, tj. na opłatę przygotowawczą w wysokości 340 zł, prowizję pośrednika finansowego w wysokości 230 złotych oraz prowizję pożyczkodawcy w kwocie 3.180 złotych.

Pożyczka została udzielona na okres 36 miesięcy. Wysokość miesięcznej raty wynosiła 256 zł. Pożyczka była oprocentowana według stałej stopy oprocentowania w wysokości 13,83% w skali roku (odsetki umowne). Całkowity koszt pożyczki wynosił 5.466 zł, rzeczywista roczna stopa oprocentowania 100,79%, zaś całkowita kwota do zapłaty wynosiła 9.216 zł.

W ust. 8 umowy zastrzeżono, że pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę w przypadku, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania. Określono, iż wypowiedzenie umowy jest równoznaczne z postawieniem w stan natychmiastowej wymagalności należnej pożyczkodawcy całkowitej kwoty do zapłaty.

Jako zabezpieczenie pożyczki pozwany zobowiązał się wystawić i przekazać pożyczkodawcy w dniu podpisania umowy własny weksel in blanco „nie na zlecenie”, stanowiący załącznik nr 2 do umowy wraz z deklaracją wekslową, stanowiącą załącznik nr 3 do umowy. Ponadto ustalono, że pożyczkodawca będzie uprawniony wypełnić weksel in blanco na zasadach określonych w deklaracji wekslowej w przypadku, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapały zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania, a także w terminie 14 dni od wypowiedzenia umowy (dowód: umowa pożyczki k. 5-7v, harmonogram spłat k. 8, deklaracja wekslowa wystawcy weksla – k. 12).

W dniu 4 kwietnia 2022 roku S. S. podpisał deklarację wekslową składając do dyspozycji pożyczkodawcy weksel własny in blanco i upoważniając go do wypełnienia weksla (dowód: weksel k. 10, deklaracja wekslowa k. 12).

S. S. nie spłacał regularnie pożyczki. Ostatnia wpłata dokonana została w dniu 10 listopada 2022 roku. Łączna wysokość spłat opiewała na kwotę 1.820 zł (dowód: wykaz wpłat k. 35).

Pismem datowanym na 16 stycznia 2023 roku, z uwagi na brak realizacji umowy nr (...) z dnia 4 kwietnia 2022 roku, powódka wezwała S. S. do zapłaty kwoty 484 zł stanowiącej równowartość dwóch rat pożyczki – w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisma pod rygorem wypowiedzenia umowy (dowód: pismo k. 40). Pismo to zostało doręczone pozwanemu w dniu 10 lutego 2023 roku (dowód: śledzenie przesyłki k. 41).

Z kolei pismem z 14 lutego 2022 roku powódka wypowiedziała pozwanemu umowę pożyczki nr (...) z dnia 4 kwietnia 2022 roku ze względu na niepłacenie zobowiązań umownych zgodnie z ustalonym kalendarzem spłat z zachowaniem terminu 30 dni. Jednocześnie wezwano pozwanego do wykupu weksla w ciągu 30 dni pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. W piśmie wskazano zadłużenie na dzień wystawienia pisma w kwocie 7.410,82 zł, na które składała się kwota niespłaconej pożyczki w wysokości 7.396 zł oraz umowne odsetki z tytułu braku spłaty rat w terminie za każdy dzień zwłoki w kwocie 14,82 zł (dowód: pismo k. 42). Pismo to zostało doręczone pozwanemu w dniu 21 lutego 2023 roku (dowód: śledzenie przesyłki k. 43).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy niniejszej. Sąd uwzględnił załączone do akt sprawy dokumenty, gdyż ich prawdziwość i wiarygodność w świetle wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego nie nasuwa żadnych wątpliwości i nie była kwestionowana przez strony.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo co do zasady zasługiwało na uwzględnienie.

Wystawienie weksla gwarancyjnego in blanco ma na celu zabezpieczenie zobowiązania ze stosunku cywilnoprawnego (podstawowego) i skutkuje tym, że dłużnik stosunku podstawowego, podpisując blankiet wekslowy upoważnia wierzyciela do wypełnienia go stosownie do wyników obrachunku podstawowego stosunku prawnego. Pomiędzy zobowiązaniem wynikającym z weksla gwarancyjnego, a zobowiązaniem ze stosunku podstawowego istnieje łączność wyrażająca się w tym, że zaspokojenie jednego zobowiązania powoduje wygaśnięcie drugiego oraz, że bezpodstawność roszczenia cywilnoprawnego pociąga za sobą bezpodstawność roszczenia opartego na wekslu. W związku z powyższym przyjęło się w orzecznictwie, że w zarzutach od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym dłużnik (pozwany) może podnieść zarzut niewłaściwego wypełnienia weksla w związku z brakiem aktualizacji roszczenia cywilnoprawnego, co skutkuje przeniesieniem sporu z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego na ogólną płaszczyznę stosunku prawa cywilnego (por. uchwała Sądu Najwyższego z 7 stycznia 1967 roku, III CZP 19/66, OSNC 1968/5/79; wyrok Sądu Najwyższego z 14 marca 1997 roku, I CKN 48/97, OSNC 1997/9/124, wyrok Sądu Najwyższego z 20 czerwca 2008 roku, IV CSK 65/08, Lex nr 453032).

W niniejszej sprawie żądanie pozwu oparte było na zobowiązaniu wekslowym.

Strona powodowa przedłożyła weksel, który zdaniem Sądu zawiera wszystkie ustawowe elementy weksla. Wprawdzie w odpowiedzi na pozew pozwany zakwestionował podpisanie przez niego weksla w dniu 4 kwietnia 2022 roku, jednakże po okazaniu mu na terminie rozprawy w dniu 27 października 2023 roku karty 10 akt sprawy przyznał, że widniejący na niej podpis (...) został nakreślony przez niego. W odpowiedzi na pozew pozwany podniósł także, że w aktach sprawy brak jest oryginału deklaracji wekslowej, co nie polega na prawdzie. Oryginał deklaracji wekslowej znajduje się bowiem na karcie 12 akt sprawy.

Niemniej jednak podnieść należy, że zgodnie z art. 10 ustawy – Prawo wekslowe jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa. Z treści ww. przepisu wynika więc, że ważność weksla wystawionego in blanco nie jest uzależniona od istnienia deklaracji wekslowej. Zatem zarówno brak deklaracji wekslowej, jak i niezgodne z deklaracją wypełnienie weksla in blanco nie ma wpływu na istnienie, czy zakres odpowiedzialności wekslowej.

Wprawdzie pozwany nie podniósł zarzutu nieprawidłowego wypełnienia deklaracji wekslowej, niemniej Sąd w pełni podziela i aprobuje stanowisko Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który to w wyroku z dnia 7 listopada 2019 roku w połączonej sprawie C‑419/18 i C-483/18 (LEX nr 2735813), rozpatrywanej w analogicznym stanie faktycznym, gdzie pożyczkodawcą była spółka, która także zobowiązywała do wystawienia przez pożyczkobiorcę weksla in blanco na zabezpieczenie spłaty kredytu. Wyrokiem tym (...) przesądził, że „w wypadku gdy w okolicznościach takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym sąd krajowy ma poważne wątpliwości co do zasadności roszczenia opartego na wekslu własnym, który służy zabezpieczeniu wierzytelności wynikającej z umowy kredytu konsumenckiego, oraz gdy ten weksel własny początkowo został wystawiony przez wystawcę jako weksel in blanco, a następnie uzupełniony przez remitenta, sąd ten powinien z urzędu zbadać, czy postanowienia uzgodnione między stronami mają nieuczciwy charakter, i w tym zakresie może zażądać od przedsiębiorcy przedstawienia pisemnego zapisu tych postanowień, tak aby móc zapewnić poszanowanie praw konsumentów wynikających z tych dyrektyw”.

Wobec tego o ile ciężar dowodzenia wypełnienia weksla in blanco niezgodnie z deklaracją wekslową spoczywa – co do zasady – na pozwanym, a zadaniem wierzyciela wekslowego dochodzącego zapłaty sumy wekslowej jest w istocie wykazanie istnienia ważnego zobowiązania wekslowego, tj. istnienia weksla, zawierającego wszystkie elementy przewidziane ustawą Prawo wekslowe, to nie może ujść z pola widzenia Sądu konieczność zbadania łączącego strony stosunku podstawowego pod kątem abuzywności postanowień umownych.

W ocenie Sądu, przedstawiony przez powódkę weksel wraz z deklaracją wekslową spełnia wymogi, o których mowa w art. 101 pkt 1-7 ustawy – Prawo wekslowe, a zatem zawiera nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, przyrzeczenie bezwarunkowej zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej (kwoty 7.410,82 złotych), wskazanie terminu płatności (tj. 16 marca 2023 roku), miejsce płatności (B.), określenie podmiotu, na rzecz którego lub na którego zlecenie zapłata ma być dokonana (tj. (...) S.A. z siedzibą ul. (...) w W.), datę i miejsce wystawienia weksla (B., 4 kwietnia 2022 roku), czytelny podpis wystawcy weksla (S. S.). Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że weksel spełnia wymogi formalne prawa wekslowego.

Odnosząc się do samej treści weksla wskazać zaś należy, że kwota niespłaconej pożyczki wpisana tamże przez stronę powodową tj. 7.410,82 złotych wynika wprost z harmonogramu spłat dokonywanych przez pozwanego. Jest to kwota zadłużenia wyliczona na dzień 14 lutego 2023 roku, tj. dzień wypowiedzenia umowy pożyczki i wezwania do wykupu weksla. Od tego dnia strona pozwana nie dokonała zapłaty zadłużenia w żadnej części. Na kwotę wskazaną w wekslu składa się kwota 7.396 złotych tytułem niespłaconej pożyczki, jak również umowne odsetki z tytułu braku spłaty rat w terminie za każdy dzień zwłoki, tj. 14,82 złotych (k. 11). Kwota ta stanowi odsetki umowne dzienne, obliczone na podstawie pkt 4.1 postanowień umowy, zgodnie z którym pożyczkodawca nalicza odsetki za opóźnienie za każdy dzień opóźnienia w wysokości rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego równej stopie odsetek maksymalnych za opóźnienie. Prawidłowości wyliczeń odsetek pozwany nie zakwestionował.

W ocenie Sądu, z zebranego materiału dowodowego wynika, że weksel został należycie wypełniony, w szczególności został wypełniony zgodnie z porozumieniem wekslowym zawartym w pisemnej deklaracji wekslowej. Dołączony do pozwu weksel in blanco
z klauzulą „nie na zlecenie” wystawiony został i podpisany przez pozwanego jako weksel gwarancyjny zabezpieczający umowę pożyczki gotówkowej, którą pozwany podpisał
z pożyczkodawcą. W umowie pożyczki pozwany zobowiązał się do zapłaty na rzecz pożyczkodawcy kwoty 9.216 złotych – całkowitej kwoty do zapłaty. Na kwotę zobowiązania składała się kwota udzielonej pożyczki w wysokości 3.750 złotych, opłata przygotowawcza ‑ 340 złotych, prowizja pośrednika finansowego – 230 złotych, prowizja pożyczkodawcy ‑ 3.180 złotych. Kwota zobowiązania miała zostać spłacona w 36 ratach po 256 zł do dnia 14. każdego miesiąca począwszy od maja 2022 roku – co wynika z treści umowy (pkt 2.1), a także z harmonogramu spłat stanowiącego jej integralną część. Strona powodowa dokonała potrącenia z kwoty udzielonej pożyczki opłaty przygotowawczej oraz wynagrodzenia prowizyjnego, na które pożyczkobiorca uzyskał skredytowanie. Doliczone do kwoty udzielonej pożyczki wynagrodzenie za udzielenie pożyczki stanowiło umowne wynagrodzenie za możliwość skorzystania przez pożyczkobiorcę ze środków finansowych pożyczkodawcy przez okres, w jakim pożyczkobiorca ma prawo dysponować środkami pieniężnymi pożyczkodawcy, tj. w przypadku umowy z pozwanym – przez okres 36 miesięcy.

Pozwany umowę pożyczki zawarł jako konsument w rozumieniu definicji wyrażonej w art. 22 ¹ kc. Umowę stron należy zatem analizować w kontekście przepisów ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim. Należy bowiem wskazać, że stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Ustęp 2 pkt 1 tego przepisu precyzuje natomiast, że za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności, m.in. umowę pożyczki.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 10 ustawy o kredycie konsumenckim kredytodawca lub pośrednik kredytowy przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki jest zobowiązany podać konsumentowi, na trwałym nośniku, w czasie umożliwiającym zapoznanie się z tymi informacjami w odpowiednich przypadkach, informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności
o odsetkach, prowizjach, marżach, opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie z instrumentów płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie.

Ustawa wprowadza również definicję całkowitej kwoty kredytu (art. 5 pkt 7). Jest to maksymalna kwota wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy
o kredyt, a w przypadku umów, dla których nie przewidziano tej maksymalnej kwoty, suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt. W niniejszej sprawie jest to kwota 3.750 złotych.

Całkowity koszt kredytu (art. 5 pkt 6) to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych,
w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach. Koszty, o których mowa powyżej, stanowią pozaodsetkowe koszty kredytu – w rozumieniu art. 5 ust. 6a ustawy. Całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta to suma całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu (art. 5 pkt 8).

Zgodnie z art. 36a ust. 1 ustawy maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu oblicza się według wzoru:

w którym poszczególne symbole oznaczają:

(...) maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu,

K - całkowitą kwotę kredytu,

n - okres spłaty wyrażony w dniach,

R - liczbę dni w roku.

P. koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu (ust. 2). P. koszty kredytu wynikające z umowy
o kredyt konsumencki nie należą się w części przekraczającej maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu obliczone w sposób określony w ust. 1 lub całkowitą kwotę kredytu (ust. 3).

W niniejszej sprawie w wyniku podstawienia do wzoru otrzymujemy następujący wynik.

(...) = (3.750 zł x 25%) + (3.750 zł x (...) x 30%) = 937,50 zł + 3.328,77 zł = 4.266,27 zł.

Z powyższego wynika, że w przedmiotowej sprawie pozaodsetkowe koszty kredytu wynikające z umowy (340 zł +230 zł +3.180 zł = 3.750 zł) nie przekraczają ani maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu, ani całkowitej kwoty kredytu.

Sąd nie znalazł też podstaw do uznania abuzywności postanowień umowy dotyczących pozaodsetkowych kosztów kredytu, czyli opłat i prowizji. Przepis art. 385 ¹ kc stanowi, że postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Pod pojęciem działania wbrew dobrym obyczajom kryje się wprowadzanie do umowy klauzul, które godzą w równowagę kontraktową stron takiego stosunku, natomiast przez rażące naruszenie interesów konsumenta rozumie się nieusprawiedliwioną dysproporcję – na niekorzyść konsumenta – praw i obowiązków stron, wynikających z umowy ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2006 roku, I CSK 173/06, Lex nr 395247).

Umowa pożyczki łącząca strony przewidywała obowiązek uiszczenia przez pożyczkobiorcę opłaty przygotowawczej w wysokości 340 złotych, prowizji pośrednika finansowego w wysokości 230 złotych oraz prowizji pożyczkodawcy w kwocie 3.180 zł. Prowizja jest specyficznym rodzajem wynagrodzenia, pobieranym za pośrednictwo w zawieraniu umów. Nie ma przepisów, które zakazywałyby pobierania prowizji przy umowach pożyczki, co więcej - art. 5 pkt 6a ustawy o kredycie konsumenckim jednoznacznie dopuszcza możliwość pobierania prowizji i wszelkiego rodzaju opłat. Co zaś się tyczy opłaty przygotowawczej, skoro pożyczkodawca prowadzi działalność gospodarczą polegająca na udzielaniu pożyczek, to ponosi też i tego koszty, przykładowo: koszty weryfikacji pożyczkobiorcy, przygotowania umowy, zatrudnienia pracowników celem monitowania bieżącej spłaty umowy itp. Sąd nie kwestionuje uprawnienia pożyczkodawcy do pobierania od pożyczkobiorcy opłat za czynności związane z obsługą pożyczki.

W niniejszej sprawie ustalona wysokość opłaty i prowizji nie przekraczała kwoty pozaodsetkowych kosztów kredytu wynikających z ustawy o kredycie konsumenckim. Określenie przez ustawodawcę maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu jest to mechanizm służący wyważeniu interesów obu stron tego typu stosunków zobowiązaniowych. Sąd nie znalazł podstaw, by nie zastosować tego mechanizmu wprowadzonego przez ustawodawcę. Co więcej, zarzutu abuzywności tych opłat nie sformułował pozwany. Przeciwnie, uznał zasadność ich naliczenia uznając powództwo do kwoty 5.680 zł, co wynika z odpowiedzi na pozew (k. 21).

Jak wynika z umowy, w zamian za przekazanie pozwanemu do dyspozycji określonej kwoty pieniężnej, pozwany zobowiązał się zwrócić przedmiotową kwotę powiększoną o należności uboczne, które zostały jasno i jednoznaczne wyszczególnione oraz wyjaśnione na pierwszej i drugiej stronie umowy pożyczki. Zawierając umowę pozwany potwierdził fakt zapoznania się z warunkami umowy, w tym z wszystkimi zapisami dotyczącymi kosztów dodatkowych i opłat przewidzianych na wypadek niewywiązania się z zobowiązania w umówionym terminie. Innymi słowy, w chwili zawierania umowy pozwany znał wszystkie warunki umowy, w tym wszystkie koszty oraz miała możliwość swobodnego powzięcia decyzji i wyrażenia woli. Z tych też względów nie ma podstaw do przyjęcia omawianych zapisów umownych za klauzule niedozwolone w rozmienieniu art. 385 ¹ kc.

Sąd podziela rozważania wyrażone przez Sąd Okręgowy w Radomiu w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 października 2018 roku w sprawie o sygn. akt IV Ca 258/18, z których wynika, że wartość prowizji została jasno określona w umowie pożyczki, zatem badanie jej pod kątem abuzywności, w chwili, kiedy obowiązuje już art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, jest wykluczone. W dniu zawarcia rzeczonej umowy obowiązywał już przepis określający maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu, czyli znowelizowany przepis art. 36a ukk. Koszty te w okresie 36 miesięcy nie przekroczyły kwoty 100% kredytu, co oznaczało, że w świetle art. 36a ust. 3 ukk były dopuszczalne. Zastrzeżenie prowizji jako dodatkowego kosztu pożyczki, niezależnego od odsetek kapitałowych, jest zaś dopuszczalne nie tylko w przypadku kredytów konsumenckich, udzielanych na podstawie przepisów ww. ustawy przez przedsiębiorców, ale także stanowi powszechnie akceptowalną praktykę rynkową, stosowaną nie tylko wśród instytucji pożyczkowych, ale także i innych instytucji sektora finansowego.

Pożyczkodawca niewątpliwie poniósł koszty związane z przygotowaniem umowy,
w tym gromadzeniem dokumentów, uruchomienia środków, nadto koszt obsługi, dostarczenia i podpisania umowy, koszty osobowe, administracyjne i marketingowe. Tym samym Sąd uznał za wiążące postanowienia umowne w zakresie dotyczącym żądanej prowizji. Dodatkowo udzielenie pożyczki przez przedsiębiorcę, który nie jest bankiem, niesie za sobą większe ryzyko jej niespłacenia niż udzielenie pożyczki czy kredytu przez bank. Oczywiście, nie może być tak, że pożyczkodawca na konsumentów ceduje całe ryzyko swojej działalności gospodarczej, ale z drugiej strony nie może być też i tak, że zrównuje się w skutkach udzielenie pożyczki w sposób „łatwiejszy” przez przedsiębiorców jak powódka,
z udzieleniem pożyczki „bezpieczniejszej” przez bank. Zdaniem Sądu temu wyrównaniu ryzyk służyć ma właśnie mechanizm wprowadzony przez ustawodawcę, czyli określenie maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu.

Nie sposób nie zauważyć i tego, że załącznikiem do wniosku o udzielenie pożyczki o numerze (...) z 1 kwietnia 2022 roku było podpisane przez pozwanego pismo, w którym zawarte zostało zestawienie proponowanych kwot składających się na prowizję pożyczkodawcy stanowiącą jeden z elementów całkowitego kosztu kredytu. Wskazano w nim, że pożyczkobiorca zobowiązany będzie do zapłaty kosztów udzielenia pożyczki, obejmujących m.in. prowizję pożyczkodawcy w wysokości 3.180 złotych w okresie kredytowania, która w całym zakresie przypada na umowę pożyczki i zostanie przeznaczona na koszty wskazane szczegółowo w punktach lit. a – h. Pozwany miał zatem wiedzę o wysokości kosztów pożyczki, co potwierdził poprzez dwukrotne złożenie podpisu: nie tylko na umowie pożyczki ale również na wniosku o jej udzielenie, a zatem zanim jeszcze pożyczka została mu przyznana.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów zawartych w odpowiedzi na pozew Sąd wskazuje, że niezrozumiały jest zarzut pozwanego, że brak jest dowodów na wykup weksla. Bezsporne pozostawało bowiem, że mimo wezwania pozwanego do dokonania tej czynności do wykupu przez niego weksla (tj. do zapłaty przez pozwanego na rzecz powódki kwoty 7.410,82 zł) przed wniesieniem pozwu nie doszło, stąd też powódka zainicjowała niniejsze postępowanie. Ponadto, wbrew twierdzeniu pozwanego w aktach sprawy znajdują się dowody na doręczenie pozwanemu pisma stanowiącego wypowiedzenie umowy wraz z wezwaniem do wykupu weksla. Dowód taki powódka złożyła wprawdzie po wniesieniu przez pozwanego odpowiedzi na pozew, jednakże odpis pisma został pozwanemu doręczony. Po dokonaniu zaś doręczenia pisma pozwany nie zakwestionował tych dowodów. Co równie istotne, powódka przedłożyła do akt zarówno oryginał weksla jak i oryginał deklaracji wekslowej.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd zasądził na rzecz powódki od pozwanego kwotę 7.410,82 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24 marca 2023 roku do dnia zapłaty w punkcie 1 (pierwszym) wyroku.

W punkcie 2 (drugim) wyroku Sąd oddalił powództwo w pozostałej części. Sąd zakwestionował zarówno rodzaj dochodzonych odsetek jak i datę początkową, od której powód domagał się ich zasądzenia.

Wskazać należy, że powód dochodził w sprawie niniejszej zapłaty 7.410,82 zł wraz z umownymi odsetkami za opóźnienie równymi dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 17 marca 2023 do dnia zapłaty na podstawie weksla wystawionego przez pozwanego dnia 4 kwietnia 2022 roku płatnego w B. 16 marca 2023 roku. Powód wniósł pozew w postępowaniu nakazowym i wskazał w pozwie, że wezwał pozwanego w dniu 14 lutego 2023 roku do wykupu weksla, jednak pozwany nie dokonał żadnej wpłaty. Weksel in blanco wystawiony przez pozwanego celem zabezpieczenia roszczeń powoda wynikających z umowy pożyczki został wypełniony na kwotę 7.410,82 zł. Weksel ten nie zawierał zastrzeżenia dotyczącego odsetek umownych (k. 10). Z deklaracji wekslowej wynikało upoważnienie pożyczkodawcy do wypełnienia weksla na sumę odpowiadającą zadłużeniu pożyczkobiorcy wynikającą z umowy pożyczki (k. 12). Z tych względów w okolicznościach sprawy niniejszej nie znajdowało uzasadnienia żądanie zasądzenia odsetek umownych od powyższej kwoty. Podstawą roszczenia nadal jest weksel niezawierający zastrzeżenia o odsetkach. Zatem w oparciu o treść art. 48 pkt 2 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku prawo wekslowe powód mógł dochodzić jedynie odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia płatności.

Jeśli zaś chodzi o datę, od której zasądzono odsetki umowne to wskazać należy, że w pozwie domagano się zasądzenia odsetek od dnia 17 marca 2023 roku. Niemniej jednak w piśmie powódki z 5 października 2023 r. wskazano, że wobec doręczenia pozwanemu pisma stanowiącego wypowiedzenie umowy pożyczki w dniu 21 lutego 2023 r. roszczenie stało się wymagalne 24 marca 2023 r. (k. 32, akapit drugi). W tych okolicznościach Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 7.410,82 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 24 marca 2023 roku.

Orzeczenie o kosztach zawarte w punkcie 3 (trzecim) wyroku Sąd oparł na art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Pozwany bowiem w zasadzie w całości przegrał proces (powódka uległa żądaniu w nieznacznej części), a zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu strona przegrywająca sprawę zwraca przeciwnikowi na jego żądanie koszty procesu niezbędne do celowego dochodzenia praw. Pozwany został zatem zobowiązany zwrócić powódce całość kosztów procesu w kwocie 2.214 zł, na którą składają się: 400 zł – opłata od pozwu, 17 zł – opłata skarbowa, 1.800 zł – koszty zastępstwa procesowego ustalone w oparciu o treść § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Sąd na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. orzekł o odsetkach ustawowych za opóźnienie od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu.

Końcowo Sąd wskazuje, że nie został uwzględniony zgłoszony przez pozwanego na terminie rozprawy w dniu 27 października 2023 roku wniosek o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty. Rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty uznać należy za celowe wyłącznie wtedy, gdy istnieją podstawy do stwierdzenia, że dłużnik będzie w stanie swoje zmodyfikowane w ten sposób zobowiązanie spełnić. Pozostaje to m. in. w związku z faktem, że skorzystanie przez Sąd z art. 320 kpc wiąże się z pozbawieniem wierzyciela odsetek od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat. Rozważając zastosowanie art. 320 kpc Sąd musi brać pod uwagę interesy obu stron, a także skutki, jakie orzeczenie spowoduje w ich sferze prawnej i życiowej. Uwzględnienie wniosku dłużnika jest racjonalne, gdy dłużnik wykaże, że dysponować będzie środkami umożliwiającymi wykonanie tak zmodyfikowanego obowiązku w sposób odczuwalny ekonomicznie przez wierzyciela. W przeciwnym razie bowiem ani on sam nie odczuje ulgi, ani wierzyciel nie zostanie należycie zaspokojony, a wszystko zakończy się i tak postępowaniem egzekucyjnym. W niniejszej sprawie Sąd uznał, że brak jest podstaw do przyjęcia, że uwzględnienie wniosku dłużnika jest racjonalne. Od daty wymagalności przedmiotowego roszczenia upłynęło ponad pół roku, tymczasem do chwili wydania wyroku pozwany nie spłacił nawet w części przedmiotowego zadłużenia. Co równie istotne, zawierając umowę pożyczki pozwany zobowiązał się do jej spłaty w miesięcznym ratach po 256 złotych każda, tymczasem na rozprawie w dniu zadeklarował gotowość spłat rat jedynie w kwotach po 100-150 złotych. Rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty w wysokości oczekiwanej przez pozwaną godziłoby w uzasadnione interesy powoda, który będąc podmiotem gospodarczym nastawiony jest na zysk. Podnoszone zaś przez powoda okoliczności związane ze stanem zdrowia pozwanego i jego żony, jakkolwiek poważne, istniały już w dacie zawarcia umowy pożyczki, zatem nie mogły stanowić podstawy do zastosowania art. 320 kpc.

asesor sądowy Aleksandra Molga

ZARZĄDZENIE

1.  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pozwanemu;

2.  wezwać pełn. powódki do uzupełnienia braków formalnych wniosku o sporządzenia uzasadnienia wyroku poprzez uiszczenie opłaty w wysokości 100 złotych w terminie 7 dni pod rygorem odrzucenia.

22 listopada 2023 r. asesor sądowy Aleksandra Molga