Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Radomiu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lutego 2025 roku

Sąd Rejonowy w Radomiu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia SR Dariusz Wieński

Protokolant: sekretarz sądowy Arkadiusz Włoskowicz

po rozpoznaniu w dniu 8 stycznia 2025 roku w Radomiu

na rozprawie sprawy

z powództwa B. S.

przeciwko Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna z (...)
w W.

o zapłatę

I.

zasądza od Towarzystwo (...) spółki akcyjnej
z siedzibą w W. na rzecz B. S. kwotę 21.655,68 zł (dwadzieścia jeden tysięcy sześćset pięćdziesiąt pięć złotych i 68/100) wraz
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot:

- 18.655,68 zł (osiemnaście tysięcy sześćset pięćdziesiąt pięć złotych i 68/100) od dnia 8 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty,

- 3.000,00 zł (trzy tysiące złotych) od dnia 6 lutego 2023 roku do dnia zapłaty,

II. oddala powództwo w pozostałej części;

III. zasądza od Towarzystwo (...) spółki akcyjnej
z siedzibą w W. na rzecz B. S. kwotę 5.770,00 zł (pięć tysięcy siedemset siedemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sędzia SR Dariusz Wieński

Sygn. akt I C 509/23

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 5 czerwca 2023 roku (data prezentaty) B. S. reprezentowana przez pełnomocnika w osobie adwokata (pełnomocnictwo – k. 8), wniosła o zasądzenie od Towarzystwo (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. (dalej: „ubezpieczyciel”) na swoją rzecz kwot: 18.655,68 zł tytułem odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 8 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty, 3.600 zł tytułem najmu pojazdu zastępczego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 6 lutego 2023 roku do dnia zapłaty oraz 800 zł tytułem zwrotu kosztów obsługi szkody wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 15 lutego 2023 roku do dnia zapłaty. Jednocześnie wniosła o zasądzenie na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, iż w dniu 3 listopada 2022 roku miało miejsce zdarzenie drogowe, w wyniku której został uszkodzony należący do niej pojazd marki L. (...) o nr rej. (...). Fakt zaistnienia szkody został zgłoszony do pozwanego Towarzystwa (...), w którym sprawca posiadał ubezpieczenie OC. W toku prowadzonego postępowania likwidacyjnego pozwana po oględzinach sporządziła kalkulację naprawy uszkodzonego pojazdu na kwotę 17.465,08 zł. Podała, że w kosztorysie zastosowano ceny części zamiennych, stawkę rbg w wysokości 60 zł, a także rabat na części. Wobec zaniżenia wysokości szkody przez pozwaną, powódka celem ustalenia rzeczywistego kosztu naprawy pojazdu zleciła sporządzenie prywatnej kalkulacji. Ze sporządzonej kalkulacji wynika, że rzeczywisty koszt naprawy pojazdu kształtuje się na poziomie 36.120,76 zł. Podała, że na czas trwania naprawy uszkodzonego pojazdu wynajęła pojazd zastępczy, o czym poinformowała ubezpieczyciela pismem z dnia 3 listopada 2022 roku. W związku z tym poniosła koszt w wysokości 17.700 zł (59 dni najmu po stawce 300 zł brutto za dobę najmu). Likwidator szkody przyznał powódce kwotę 14.100 zł tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego za okres 47 dni po stawce 300 zł brutto. Powódka korzystała z usług profesjonalistów świadczących pomoc w zakresie obsługi szkody komunikacyjnej, w przeprowadzeniu oględzin, weryfikacji dokumentów i przedstawiła pozwanej fakturę z tej obsługi na kwotę 800 zł, pozwana odmówiła jej wypłaty. Powódka wskazała, że w niniejszej sprawie żąda kwoty 18.655,68 zł tytułem odszkodowania za uszkodzony pojazd, będącej różnicą pomiędzy kosztem naprawy samochodu według kosztorysu sporządzonego przez powódkę tj. 36.120,76 zł, a wypłaconym odszkodowaniem w kwocie 17.465,08 zł, a także kwoty 3.600 zł tytułem zwrotu pozostałych kosztów najmu pojazdu zastępczego, stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą poniesioną przez powódkę, tj. 17.700 zł, a kwotą wypłaconą przez pozwaną – 14.100 zł oraz kwoty 800 zł tytułem obsługi szkody (pozew – k. 3-7v).

Pozwana, reprezentowana przez pełnomocnika w osobie radcy prawnego (pełnomocnictwo – k. 66), złożyła odpowiedź na pozew z dnia 19 lipca 2023 roku (data nadania w urzędzie pocztowym – k. 98), wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Przyznała, że w chwili zdarzenia pozwana świadczyła na rzecz sprawcy szkody ochronę ubezpieczeniową z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. W ocenie pozwanej, wypłacona dotychczas kwota odszkodowania odpowiada wysokości szkody powstałej w uszkodzonym pojeździe. Zakwestionowała wyliczenia wysokości roszczeń pojazdu poszkodowanego oraz twierdzenia powódki dotyczące kosztów naprawy pojazdu, a także zasadność i wysokość poniesienia kosztów najmu pojazdu zastępczego i kosztów obsługi komunikacyjnej. Wskazała, że gwarantowała poszkodowanej możliwość naprawy pojazdu we współpracującym warsztacie naprawczym, w kwocie uwzględniającej gwarantowane rabaty i stawki, czyli 24% na użyte do naprawy części oraz 40% na materiały lakiernicze, zgodnie z oświadczeniem. Podkreśliła, że powódka nie skontaktowała się z pozwaną w celu uzyskania części oryginalnych i materiału lakierniczego z rabatem, pomimo, że dostawca pokrywał koszt jego transportu na miejsce wskazane przez poszkodowaną (odpowiedź na pozew – k. 50-64).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 3 listopada 2022 roku w R. doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzeniu uległ pojazd marki L. (...) o nr rej. (...), należący do B. S.. Powyższy pojazd po zdarzeniu nie był jezdny. Sprawca wypadku poruszał się pojazdem posiadającym ważne ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zawarte z Towarzystwo (...) spółką akcyjną z siedzibą w W. (okoliczności bezsporne, a ponadto zeznania świadka P. S. – k. 118v-119v).

Szkoda została zgłoszona do ubezpieczyciela i zarejestrowana pod numerem (...)-01 (okoliczności bezsporne, a ponadto akta szkody na płycie CD – k. 65).

B. S. udzieliła pełnomocnictwa K. R. prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...) do prowadzenia wszelkich spraw związanych z likwidacją szkody. Pełnomocnictwo dotyczyło otrzymywania wszelkich dokumentów dotyczących likwidacji szkody, zlecenia i przeprowadzenia dodatkowych oględzin, ustalenia wysokości zaliczek i odszkodowania, bez wypłaty odszkodowania, podpisywania i składania odwołań w związku ze szkodą w pojeździe marki L. (...) o nr rej. (...) (pełnomocnictwo i upoważnienie – w aktach szkody na płycie CD – k. 65).

W dniu 3 listopada 2022 roku B. S. wynajęła od A. G. samochód osobowy marki A. (...) o nr rej. (...) za kwotę 300 zł na okres do dnia 3 listopada 2022 roku do dnia 8 listopada 2022 roku, a następnie od dnia 11 listopada 2022 roku do dnia 4 stycznia 2023 roku. Pojazd zastępczy nie był wykorzystywany do prowadzenia działalności gospodarczej, lecz do celów prywatnych. Za wynajem tego pojazdu zapłaciła łącznie 17.700 zł (oświadczenie – k. 32; harmonogram czasowy wynajmu pojazdu – k. 33; umowa wynajmu pojazdu – k.34-34v, 35-35v; zeznania świadka P. S. – k. 118v-119v).

W toku postępowania likwidacyjnego Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. sporządziła kalkulację kosztów naprawy pojazdu, na podstawie której ustalono wartość kosztów naprawy na kwotę 16.326,41 zł brutto (wycena naprawy pojazdu – k. 9-10; kalkulacja naprawy – k. 10v-14).

W dniu 1 grudnia 2022 roku pełnomocnik B. S. wysłał do ubezpieczyciela wiadomość e-mailową, w której zakwestionował przyjętą w kalkulacji stawkę za roboczogodzinę w wysokości 60 zł netto jako zaniżoną i nieadekwatną do stawek występujących na terenie zamieszkania poszkodowanej, które kształtują się na poziomie min. 120 zł netto w warsztacie i 170 zł netto w (...). Zarzucił również bezzasadne obniżenie kosztów naprawy pojazdu w oparciu o zastosowane rabaty na części, które są nieosiągalne na rynku motoryzacyjnym. Zarzucił, że ubezpieczyciel bezzasadnie zastosował w kalkulacji części alternatywne o znacznie niższej jakości niż uszkodzone oryginalne. Ponadto zwrócił się o wskazanie warsztatu, który dokona naprawy po kosztach wskazanych przez ubezpieczyciela. Do wiadomości została dołączona prywatna kalkulacja naprawy pojazdu (wiadomość e-mail z dnia 1 grudnia 2022 roku – k. 15-15v).

Decyzją z dnia 22 grudnia 2022 roku Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. przyznała poszkodowanej odszkodowanie w kwocie 17.465,08 zł (decyzja – k. 20-20v; wycena naprawy pojazdu – k. 25-25v; kalkulacja naprawy – k.26-30).

Decyzją z dnia 30 stycznia 2023 roku Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. przyznała poszkodowanej odszkodowanie w kwocie 8.750 zł tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego (decyzja – k. 36-36v).

Po ponownej analizie postępowania likwidacyjnego ubezpieczyciel przyznał i wypłacił dopłatę do odszkodowania w kwocie 5.350 zł tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego (decyzja – k. 37-37v).

W dniu 3 lutego 2023 roku (...) Odszkodowań K. R. wystawiła B. S. fakturę nr (...) na kwotę 800 zł brutto za obsługę szkody komunikacyjnej dotyczącej pojazdu marki L. (...) o nr rej. (...) – za przeprowadzenie oględzin, sporządzenie kosztorysu naprawy, weryfikację dokumentów (faktura nr (...) – k. 38).

Pismem z dnia 6 lutego 2023 roku pełnomocnik B. S. wezwał ubezpieczyciela do zapłaty kwot:



19.794,35 zł tytułem odszkodowania,



8.950 zł tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego,



800 zł tytułem zwrotu kosztów obsługi szkody w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania (wezwanie do zapłaty – k. 39-39v).

Po ponownej analizie dokumentacji szkodowej, decyzją z dnia 2 marca 2023 roku ubezpieczyciel odmówił wypłaty dalszej kwoty tytułem odszkodowania (decyzja z dnia 2 marca 2023 roku – k. 40-40v).

B. S. po szkodzie naprawiła uszkodzony pojazd (zeznania świadka P. S. – k. 118-119v).

Koszt naprawy pojazdu marki L. (...) o nr rej. (...) przy uwzględnieniu cen nowych części oryginalnych z daty szkody, stawki równej 120 zł netto za rbg bez uwzględnienia rabatów na części zamienne i materiały lakiernicze wynosi 29.856,45 zł netto, tj. 36.723,43 zł brutto. Koszt naprawy ustalony przy uwzględnieniu 24% rabatu na oryginalne części zamienne i 40% rabatu na materiały lakiernicze wynosi 23.046,71 zł netto, tj. 28.347,45 zł brutto. Przy uwzględnieniu całego okresu od daty szkody do rozpoczęcia naprawy oraz okresu bezpośrednio związanego z procesem naprawy, uzasadniony okres naprawy obejmuje dni od dnia 3 listopada 2022 roku do dnia 30 grudnia 2022 roku, tj. 57 dni. Przy założeniu, że proces naprawy zaczął się po otrzymaniu przez serwis kosztorysu po oględzinach dodatkowych okres naprawy obejmuje dni od dnia 17 kwietnia 2021 roku do dnia 14 maja 2021 roku, tj. 27 dni (opinia biegłego (...) wraz z kalkulacją naprawy – k. 136-165; opinia uzupełniająca – k. 175-177, 184-186).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy niniejszej. Sąd uwzględnił załączone do akt sprawy dokumenty, gdyż ich prawdziwość i wiarygodność w świetle wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego nie nasuwa żadnych wątpliwości. Sąd uznał za wiarygodne również zeznania powoda. Korespondowały one z pozostałem materiałem dowodowym. Sąd uznał za wiarygodną opinię biegłego W. T.. Opinia w ocenie Sądu wykonana została w sposób rzetelny z uwzględnieniem wiedzy specjalistycznej i zgodnie ze zleceniem Sądu. Ponadto wskazać należy, że biegły ustosunkował się do zarzutów stron w swoich opiniach uzupełniających.

Zeznania świadka P. S. stanowiły podstawę ustaleń na temat zakresu uszkodzeń w pojeździe, stanu technicznego pojazdu przed zdarzeniem, przebiegu procesu likwidacji szkody. Sąd uznał te zeznania za wiarygodne albowiem były jasne, stanowcze, logiczne i spontaniczne.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 822 § 1 k.c. – przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Zgodnie z § 2 tego artykułu umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o których mowa w § 1, będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia.

Problematyka umów odpowiedzialności cywilnej uregulowana została również
w przepisach szczególnych, tj. obowiązującej od dnia 1 stycznia 2004 roku ustawie z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.). Określając zakres odpowiedzialności gwarancyjnej ubezpieczyciela należy mieć na uwadze art. 34 ust. 1, art. 36 i 38 tej ustawy. Zgodnie z art. 34 ust. 1 tej ustawy –
z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Zgodnie z art. 36 tej ustawy – odszkodowanie ustala się w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Oznacza to, że o rodzaju i wysokości świadczeń należnych od zakładu ubezpieczeń decydują przepisy kodeksu cywilnego, zatem wysokość odszkodowania powinna być ustalona według reguł określonych w art. 363 k.c.

Zgodnie z art. 436 § 2 k.c. - w razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody ich posiadacze mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych. Pozwany jako ubezpieczyciel sprawcy szkody jest zobowiązany do naprawienia szkody. Natomiast zgodnie z treścią art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych - poszkodowany w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczeń bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń. Zgodnie z art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 k.c.).

W sprawie niniejszej pozwana nie kwestionowała istnienia podstaw swojej odpowiedzialności, ani legitymacji procesowej czynnej strony powodowej. Ubezpieczyciel
w toku postępowania likwidacyjnego wypłacił poszkodowanej część odszkodowania, dlatego spór sprowadzał się do wysokości należnego stronie powodowej odszkodowania.

Celem ustalenia wysokości szkody poniesionej przez powoda Sąd, dopuścił dowód
z opinii biegłego sądowego z zakresu mechaniki pojazdowej na okoliczność ustalenia naprawy pojazdu w związku z uszkodzeniem pojazdu marki L. (...) o nr rej. (...).

Zgodnie z art. 361 § 2 k.c. i 363 § 1 k.c. naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł i powinno ono nastąpić według wyboru poszkodowanego przez przywrócenie stanu poprzedniego bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej.
W niniejszej sprawie poza sporem pozostaje zasadność rozliczenia szkody przez wypłatę świadczenia odpowiadającego wysokości kosztów celowych, koniecznych i niezbędnych do przywrócenia pojazdu powoda do stanu, jaki istniał przed kolizją. Koszty niezbędne do wykonania naprawy to takie, które zostały poniesione w wyniku przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu jego używalności technicznej istniejącej przed wypadkiem przy zastosowaniu technologicznej metody odpowiadającej rodzajowi uszkodzeń pojazdu. Z kolei koszty ekonomiczne i celowe to koszty ustalone według cen części i innych materiałów koniecznych do wykonania naprawy i stawek (...) obowiązujących na rynku lokalnym.

Zgodnie z art. 361 § 2 k.c. szkodą jest różnica między stanem majątku poszkodowanego, jak zaistniał po zdarzeniu wywołującym szkodę, a stanem tego majątku, jaki istniałby, gdyby nie nastąpiło to zdarzenie. Roszczenie odszkodowawcze powstaje z chwilą obowiązku naprawy szkody, a nie po powstaniu kosztów naprawy pojazdu. Poszkodowanemu należy się zatem odszkodowanie nawet wtedy, gdy nie podejmuje naprawy uszkodzonego pojazdu. Wysokość tego odszkodowania równa się hipotetycznie określonym kosztom przywrócenia pojazdu do stanu, jaki istniał przed kolizją. Podobnie, w tej wysokości odszkodowanie należy się również wówczas, gdy przed ustaleniem wysokości szkody pojazd zostanie naprawiony (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2018 r., III CZP 51/18, OSNC 2019/9/94). Innymi słowy dokonanie naprawy (z uwagi na jej zakres i jakość) nie oznacza zawsze, że pojazd zostanie przywrócony do stanu pierwotnego. Dlatego należy przyjąć, że wyrównanie uszczerbku majątkowego zapewnia kalkulacja uzasadnionych kosztów naprawy.

Stwierdzić należy, że ubezpieczyciel sprawcy szkody zobowiązany jest zapłacić poszkodowanemu w ramach odszkodowania odpowiednią sumę pieniężną (art. 363 § 1 k.c.
w zw. z art. 822 § 1 k.c.), która powinna pokryć koszty naprawy samochodu. W przypadku szkody komunikacyjnej obowiązek jej naprawienia aktualizuje się już w momencie jej wyrządzenia. Ceny części i usług przyjmuje się na poziomie obowiązującym na rynku lokalnym, z uwzględnieniem części nowych i oryginalnych tj. pochodzących od producenta pojazdu, o ile ich użycie jest niezbędne do naprawienia uszkodzonej rzeczy albo gdy ich zastosowanie nie prowadzi do zwiększania wartości pojazdu w stosunku do jego wartości sprzed powstania szkody (wyrok Sądu Najwyższego z 20 listopada 1970 r., II CR 425/72
i uchwała Sądu Najwyższego z 12 kwietnia 2012 r., sygn. akt III CZP 80/11). Dopóki wykorzystanie części oryginalnych przy naprawie samochodu nie prowadzi do zwiększenia się jego wartości w stosunku do wartości, jaką posiadał przed wypadkiem, to nie ma żadnych przeszkód do uwzględnienia ich cen w kosztach naprawy. Jeżeli wykorzystanie przy naprawie części oryginalnych zniweluje w całości albo chociaż w części wynikającą z wypadku utratę wartości auta, to ich użycie jest zasadne. W tych zaś przypadkach, gdy wykorzystanie części oryginalnych skutkuje przyrostem wartości auta, ubezpieczycielowi przysługuje żądanie obniżenia odszkodowania tj. ograniczenia go do sumy stanowiącej różnicę pomiędzy pełnym kosztem naprawy a kwotą odpowiadającą przyrostowi wartości auta. Uwzględnieniu przy ustaleniu tej relacji podlegają ceny części oryginalnych (tak Sąd Najwyższy w uchwale z 12 kwietnia 2012 r., sygn. akt III CZP 80/11). Zgodnie z treścią uchwały Sądu Najwyższego
z dnia 13 czerwca 2003 roku wydanej w sprawie III CZP 32/03 – odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej za uszkodzenie pojazdu mechanicznego obejmuje niezbędne i ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy pojazdu, ustalone według cen występujących na lokalnym rynku (LEX 78592). Sąd Najwyższy wskazał, że efekt w postaci naprawienia osiągnięty zostaje wtedy, gdy w wyniku prac naprawczych uszkodzony samochód doprowadzony zostaje do stanu technicznej używalności odpowiadającej stanowi przed uszkodzeniem.

Zwiększenie wartości samochodu po naprawie można by uwzględniać tylko wówczas, gdyby chodziło o wykonanie napraw takich uszkodzeń, które istniały przed wypadkiem, albo ulepszeń w stosunku do stanu przed wypadkiem. Biegły w opinii stwierdził, że naprawa pojazdu zgodnie z naprawą według kalkulacji biegłego nie spowoduje wzrostu wartości pojazdu.

W niniejszej sprawie Sąd, na podstawie wniosków opinii biegłego ustalił, że wysokość szkody wynosiła 36.723,43 zł brutto. Pozwana – ubezpieczyciel, wypłaciła natomiast poszkodowanej kwotę 17.465,08 zł, co oznacza, że za samą naprawę pojazdu, pozwana obowiązana jest dopłacić powodowi kwotę 19.258,35 zł. Mając jednak na względzie treść art. 321 §1 k.p.c., zgodnie z którym Sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem ani zasądzać ponad żądanie, Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę żądaną przez powódkę, tj. 18.655,68 zł tytułem brakującego odszkodowania.

Powódka w niniejszym procesie żądała również zasądzenia kwoty 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, które w tej części nie zostało uwzględnione przez ubezpieczyciela w toku postępowania likwidacyjnego.

W uchwale 7 Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 roku wydanej w sprawie III CZP 5/11 wskazano, że odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego; nie jest ona uzależniona od niemożności korzystania przez poszkodowanego z komunikacji zbiorowej (Legalis nr 381501). W uzasadnieniu Sąd Najwyższy wskazał, że użyteczne mogą być wskazania judykatury na tle najmu pojazdu zastępczego dla kontynuowania działalności gospodarczej, w odniesieniu do okresu refundacji, pomniejszenia odszkodowania o nieponiesione koszty eksploatacji uszkodzonego pojazdu oraz wymagań stawianych pojazdowi zastępczemu (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2004 r., IV CK 672/03, z dnia 2 lipca 2004 r., II CK 412/03, z dnia 5 listopada 2004 r., II CK 494/03, i z dnia 26 listopada 2002 r., V CKN 1397/00). W wyroku z dnia 5 listopada 2004 r. w sprawie II CK 494/03 (Legalis nr 67722) Sąd Najwyższy stwierdził, że refundowane koszty najmu pojazdu zastępczego obejmują tylko okres konieczny i niezbędny do naprawy samochodu uszkodzonego w wypadku komunikacyjnym. Podobne stanowisko wyrażone zostało w wyroku z dnia 26 listopada 2002 r., V CKN 1397/00 (Legalis nr 57306) odnosi się ono jednak do sytuacji, w której poszkodowany zaniechał naprawy samochodu, chociaż była ona możliwa. Utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia stanowi szkodę majątkową i normalnym następstwem w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. jest niemożność korzystania z samochodu przez poszkodowanego w sytuacji jego uszkodzenia. Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty, które były konieczne, na wynajem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu (tak uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2004 roku, IV CK 672/03, LEX nr 146324). Pozbawienie poszkodowanego możliwości korzystania z pojazdu mechanicznego w następstwie czynu zabronionego spowodowało po jego stronie uprawnienie do wynajęcia pojazdu zastępczego na czas niezbędny do naprawy. Nadto przy szkodzie częściowej czas koniecznego najmu powinien być wyznaczony rzeczywistym czasem naprawy w normalnym jej toku, z uwzględnieniem czynności likwidacyjnych w okresie nie dłuższym niż do dnia zapłaty odszkodowania.

Sąd Najwyższy w uchwale III CZP 5/11 wskazał, że sama utrata możliwości korzystania z pojazdu mechanicznego nie jest szkodą majątkową. Poszkodowany nie może żądać wypłaty odszkodowania tylko za sam fakt utraty możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej uszkodzenia lub zniszczenia, chociażby tak ujęta szkoda majątkowa była w pełni wyliczalna. Szkodą majątkową jest zobowiązanie powstałe z tytułu umowy najmu pojazdu zastępczego – spełniony (zapłacony) lub wymagalny czynsz najmu za okres remontu uszkodzonego pojazdu lub za czas niezbędny do nabycia nowego samochodu. Z tych też względów ubezpieczyciel co do zasady nie będzie zobowiązany do refundacji świadczeń pieniężnych poniesionych przez najemcę z tytułu wyłączenia lub ograniczenia odpowiedzialności za szkody w przedmiocie najmu, w tym odpowiedzialności umownie rozszerzonej. Ubezpieczyciel może udzielić pomocy poszkodowanemu w ten sposób, że wskaże przedsiębiorcę, od którego poszkodowany może wynająć pojazd zastępczy, a następnie rozliczy się z tym podmiotem bezgotówkowo. Jeżeli ubezpieczyciel tej pomocy nie udzielił lub miała ona charakter niepełny (czas najmu nie pokrył w pełni okresu obiektywnej niemożliwości korzystania z samochodu), to poszkodowany może wynająć pojazd na własny koszt i na własne ryzyko, a następnie przedstawić poniesione wydatki na czynsz najmu (faktycznie zapłacone lub wymagalne) do refundacji. Ubezpieczyciel w przypadku samodzielnej organizacji przez poszkodowanego najmu pojazdu zastępczego będzie zobowiązany do zwrotu celowych i ekonomicznie uzasadnionych wydatków.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych - w razie zaistnienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem obowiązkowym osoba uczestnicząca w nim obowiązana jest m.in. do zapobieżenia, w miarę możliwości zwiększaniu szkody. Mimo, że co do zasady zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego za okres niemożności korzystania z własnego pojazdu w związku z kolizją mieści się w ramach adekwatnego związku przyczynowego, to nie można przyjmować żadnego automatyzmu, a każda sprawa podlega indywidualnej ocenie. W świetle powyższego zgodnie z art. 6 k.c., to powód miał obowiązek wykazać, że okres najmu pozostawał w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem, a zatem przedstawić argumentację, dlaczego w danym przypadku najem pojazdu trwał przez oznaczony czas i w jakim zakresie determinowany był okresem, w którym podejmowane były działania w sprawie naprawy uszkodzonego pojazdu.

Powódka domagała się wypłaty odszkodowania za 59 dni najmu pojazdu zastępczego, licząc od dnia zaistnienia szkody tj. 3 listopada 2022 roku. Pozwana zakwestionowała okres najmu pojazdu zastępczego.

W uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2011 r. w sprawie III CZP 5/11, Sąd Najwyższy wskazał, że odpowiedzialność ubezpieczyciela obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego, nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być kompensowane, istnieje obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2, art. 362 i 826 § 1 k.c.). Na dłużniku ciąży obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika. Jeżeli ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za "celowe i ekonomicznie uzasadnione". Wskazać należy również na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 roku wydaną w sprawie III CZP 20/17, w której Sąd stwierdził, że wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione. W tym kontekście istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego czy też obowiązek wpłaty kaucji. Jeżeli istotne warunki wynajmu proponowanego przez ubezpieczyciela (we współpracy z przedsiębiorcą wynajmującym pojazdy) czynią zadość potrzebie ochrony uzasadnionych potrzeb poszkodowanego, nie ma podstaw, by obciążać osoby zobowiązane do naprawienia szkody wyższymi kosztami związanymi ze skorzystaniem przez poszkodowanego z droższej oferty. Odstępstwa od tej reguły nie uzasadniają drobne niedogodności o charakterze niemajątkowym, które mogą wiązać się np. z koniecznością nieznacznie dłuższego oczekiwania na podstawienie pojazdu zastępczego proponowanego przez ubezpieczyciela. Konieczność dodatkowego kontaktu z ubezpieczycielem - w praktyce zwykle telefonicznego - nie może być uznana za niedogodność, która uzasadnia poniesienie wyższych kosztów najmu. W ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ubezpieczyciel może zaproponować poszkodowanemu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu (zniszczonemu). Nie ma to nic wspólnego z koniecznością poszukiwania przez poszkodowanego najtańszej oferty rynkowej najmu, nie jest bowiem istotne to, czy propozycja ubezpieczyciela jest najtańsza, lecz to, że jest przez niego akceptowana. Sąd Najwyższy wskazał, że proponowana wykładnia nie eliminuje ani nie ogranicza przysługującej poszkodowanemu swobody wyboru kontrahenta, od którego najmie pojazd. Sprawia jedynie - ze względu na obowiązek zapobiegania zwiększeniu rozmiarów szkody - że zawierając umowę na mniej korzystnych warunkach od proponowanych przez ubezpieczyciela, poszkodowany będzie zmuszony ponieść część związanych z tym kosztów. Natomiast zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów z dnia 17 listopada 2011 r. wydanej w sprawie III CZP 5/11 kompensacie podlegają jedynie rzeczywiście poniesione wydatki na najem pojazdu zastępczego.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd uznał, że należny jest powódce zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego od dnia 3 listopada 2022 roku do dnia 30 grudnia 2022 roku (57 dni) po stawce 300 zł brutto, tj. faktycznie poniesionej przez powódkę, tj. 17.100 zł, natomiast ubezpieczyciel dokonał zwrotu za okres 47 dni po stawce dobowej najmu w kwocie 300 zł brutto, tj. 14.100 zł. Różnica podlegała zasądzeniu na rzecz powódki, tj. kwota 3.000 zł (17.100 zł – 14.100 zł).

Powódka wniosła także o zwrot kosztów obsługi szkody komunikacyjnej w kwocie 800 zł zgodnie z przedłożoną fakturą numer (...), wystawioną przez firmę (...) w dniu 3 lutego 2023 roku (k. 38). Faktura ta obejmuje przeprowadzenie oględzin pojazdu uszkodzonego, sporządzenie kosztorysu naprawy oraz weryfikację dokumentów. Zasadność tego żądania należy ocenić w oparciu o treść art. 361 § 1 k.c., zgodnie z którym zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Przepis ten stanowi wyraz zasady refundacji wyłącznie tych wydatków, które pozostają w związku przyczynowym ze szkodą. W uchwale z 13 marca 2012 r. Sąd Najwyższy przyjął, że uzasadnione i konieczne koszty pomocy świadczonej przez osobę mającą niezbędne kwalifikacje zawodowe, poniesione przez poszkodowanego w postępowaniu przesądowym prowadzonym przez ubezpieczyciela, mogą, w okolicznościach konkretnej sprawy stanowić szkodę, mimo, że zasadniczy ciężar postępowania w przedmiocie likwidacji szkody spoczywa na ubezpieczycielu (III CZP 75/11, OSNC 2012/7-8/81). W niniejszej sprawie w związku z przedmiotową sprawą pozostają jedynie usługi dotyczące sporządzenia kosztorysu naprawy, czy przeprowadzenia oględzin pojazdu jako dotyczące żądania zasądzenia odszkodowania za naprawienie pojazdu, natomiast są nierelewantne w zakresie żądania zapłaty odszkodowania za najem pojazdu zastępczego. Jednocześnie na uwadze należy mieć fakt, że czynności w postępowaniu przedsądowym nie są skomplikowane, nie wymagają specjalistycznej wiedzy, a tym samym pomocy, zaś skorzystanie z tej pomocy jest tylko kwestią wygody. Po trzecie do pozwu została załączona jedynie faktura dokumentująca usługę, natomiast nie złożono potwierdzenia zapłaty, co było niezbędne skoro żądanie było od początku kwestionowane. Z tych też względów powództwo w zakresie dotyczącym kwoty 800 zł podlegało oddaleniu, jako niepozostające w adekwatnym związku ze szkodą, o czym orzeczono w pkt. II wyroku.

W rezultacie Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 21.655,68 zł tytułem brakującego odszkodowania, o czym orzekł w punkcie I. (pierwszym) wyroku, oddalając powództwo w pozostałym zakresie jak w punkcie II. (drugim) wyroku.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c.

Orzekając o odsetkach Sąd zważył, że orzeczenie zasądzające odszkodowanie ma charakter rozstrzygnięcia deklaratoryjnego, zaś zobowiązanie do zapłaty odszkodowania jest zobowiązaniem z natury rzeczy bezterminowym, dlatego też przekształcenie go
w zobowiązanie terminowe następuje stosownie do treści art. 455 k.c. (niezwłocznie) -
w wyniku wezwania wierzyciela (pokrzywdzonego) skierowanego wobec dłużnika (podmiotu zobowiązanego do naprawienia szkody) do spełnienia świadczenia. Reguła ta, w zakresie terminu spełnienia świadczenia, doznaje modyfikacji w przypadku, gdy podmiotem zobowiązanym do naprawienia szkody jest zakład ubezpieczeń. Wówczas termin do spełnienia świadczenia wyznacza regulacja art. 817 k.c. albo art. 14 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych. W art. 14 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych ustawodawca zobligował ubezpieczyciela do spełnienia świadczenia w terminie 30 dni od daty otrzymania przez niego zawiadomienia o szkodzie. Na wypadek, gdyby we wskazanym wyżej terminie nie było możliwe ustalanie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń lub wysokości odszkodowania, datę wypłaty świadczenia wyznacza termin 14 – dniowy, liczony od momentu, gdy przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu w punkcie III. (trzecim) wyroku Sąd oparł na treści art. 100 kpc oraz art. 108 kpc. Zgodnie z art. 100 kpc, w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedna ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu. W związku z tym, iż strona powodowa wygrała niniejszy proces w 93,92 %, Sąd uznał powódkę za wygrywającą niniejszy proces w całości. Na koszty procesu poniesione przez stronę powodową składają się: opłata od pozwu – 1.153 zł, opłata skarbowa od udzielonego pełnomocnictwa pełnomocnikowi profesjonalnemu – 17 zł, wykorzystana zaliczka na opinię biegłego – 1.000 zł (postanowienie z dnia 6 maja 2024 roku – k. 166) oraz wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 3.600 zł, ustalone w oparciu o §2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie – tj. łącznie 5.770 zł. Sąd dodatkowo na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. orzekł o odsetkach ustawowych za opóźnienie od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sędzia Dariusz Wieński

ZARZĄDZENIE

(...)

Sędzia Dariusz Wieński